Iedereen doet wel eens raar, gek of iets wat niet gepast is in een bepaalde situatie. Zo ga ik wel eens dansen wanneer het heel hard regent, zeg ik soms dingen voordat ik nadenk en lach ik altijd het hardst om mijn eigen grappen. Welke gedachten, gevoelens en gedragingen zorgen ervoor dat de diagnose persoonlijkheidsstoornis gemaakt kan worden?

Persoonlijkheidsstoornissen worden opgedeeld in 3 verschillende clusters.

Cluster A: Vreemd, excentriek gedrag

Bron: www.suzannedirne.nl
  • Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
    Wantrouwend, overtuigd dat eigen visie op de wereld de juiste is, waanideeën, gevoel van kwetsbaarheid, zich bedreigd voelen
    Voorbeeld: De telefoon van de geliefde controleren op smsjes of telefoontjes die kunnen duiden op vreemdgaan, zonder gegronde reden.
  • Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
    Afstandelijk, moeite met uiten van emoties, vaak alleen en verlegen, weinig plezier uit activiteitenhalen, creëren vaak een fantasiewereld, geen sprake van verlies van contact met de buitenwereld
    Voorbeeld:  Doet liever activiteiten alleen dan met anderen, zoals tv kijken of puzzelen.
  • Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
    Bizarre bewegingen en gedragingen,  gevoel van ongemak bij anderen, merkwaardige ideeën en overtuigingen
    Voorbeeld:  Geloven dat er elke nacht aliens naast je bed staan die zorgen voor de dromen die je hebt.

Cluster B: Dramatisch, emotioneel, impulsief gedrag

  • Borderline persoonlijkheidsstoornis
     Impulsief, zwart/wit-denkers, extreme reacties, moeilijkheden met relaties onderhouden
    Voorbeeld: Enorm boos worden wanneer de geliefde een kwartier te laat is door het verkeer.
  • Antisociale persoonlijkheidsstoornis
    Stemmingswisselingen, instabiele relaties, impulsief en asociaal gedrag, snelle behoeftenbevrediging najagen
    Voorbeeld: Meedoen aan gewapende overvallen, zonder zich zorgen te maken om de wet of eigen veiligheid.
  • Narcistische persoonlijkheidsstoornis
    Zichzelf beter vinden dan anderen, interesseren zich weinig voor anderen maar willen wel belangrijk gevonden worden, willen macht
    Voorbeeld: Diegene vindt het totaal niet moeilijk ondergeschikten te ontslaan; alleen hijzelf is belangrijk.
  • Theatrale persoonlijkheidsstoornis
    Zeer emotioneel, moeite met diepgaande relaties, graag het middelpunt, extreem uiterlijk
    Voorbeeld: Op de verjaardag van iemand anders steeds de aandacht naar zichzelf trekken.

Cluster C: Angstig, gespannen gedrag

Bron: www.suzannedirne.nl
  • Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
    Onzelfstandig, behoefte om verzorgd te worden, onderworpen en vastklampend gedrag, angst om in de steek gelaten te worden
    Voorbeeld: Het stemadvies van een ander overnemen, omdat je niet kunt beslissen.
  • Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
    Extreme verlegenheid, erg bang voor afwijzing/kritiek/vernedering
    Voorbeeld: Geen bijbaan durven nemen, uit angst om het niet aan te kunnen.
  • Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis
    Orde, regelmaat, eigen wil om dingen te doen, perfectionistisch, moeite met emoties tonen
    Voorbeeld: Zo perfectionistisch zijn dat taken niet afkomen, omdat je er niet gauw tevreden over bent.

Deze beschrijvingen zijn kort (door de bocht) en moeten in zo’n extreme mate aanwezig zijn, dat het voor moeilijkheden in het dagelijks leven zorgt. Niet iedereen heeft dezelfde kenmerken, danwel in dezelfde mate. Elk persoon is uniek.

Bron:
Trimbos Instituut

Geschreven door Saskia Peters

Saskia doet momenteel de master Psychologie en Geestelijke Gezondheid richting kinderen en jeugd. Ze loopt stage op een school voor speciaal onderwijs en speciaal voortgezet onderwijs voor kinderen tussen de 4 en de 20 jaar oud. Daarnaast geeft ze huiswerkbegeleiding. Typische eigenschappen die haar omschrijven zijn nieuwsgierig, leergierig, vrolijk en een enorme levensgenieter!

2 comments

  1. Hoi Saskia,

    Leuk stuk over persoonlijkheidsstoornissen. Ik begreep dat het in de DSM V (als het concept definitief wordt) er alweer anders uit gaat zien. Misschien zou je daar dan opnieuw een stuk aan kunnen wijden. Ik heb zelf een site gewijd aan Narcisme in extreme vorm. Deze komt in de DSM V niet meer voor als een op zich staande persoonlijkheidsstoornis. Toch wel een kwalijke zaak vind ik. Wat is jouw mening hierover?

  2. Hoi Saskia, interessant stuk over stoornissen. Is het ook mogelijk dat er een combinatie van gedrag ontstaat over de verschillende clusters? Zelf ben ik webmaster van een site expliciet over Narcisme? waarbij veelal wordt gesproken over hoe lastig het is om gedrag goed te kunnen beoordelen. Met andere woorden wanneer wordt het gedrag beoordeeld als een stoornis?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *