Weleens een opdracht of promotie niet gekregen, waar je achteraf erg blij mee was? Ooit een vakantie op de camping meegemaakt die gezelliger bleek dan die dure reis naar Bali? Ooit een moeilijke tijd doorgemaakt, die je achteraf gezien niet had willen missen? Oftewel: weleens gelukkig geweest wanneer je juist niet kreeg wat je in eerste instantie wilde?

Nou dat blijkt niet zo raar!

Dan Gilbert (hoogleraar Psychologie aan de Universiteit van Harvard) spreekt in zijn TED Talk van 2004 namelijk over bewust kiezen en geluk. Hij beweert dat wij, mensen, bij het maken van een keuze heel erg slecht zijn in het inschatten welke keuze ons nou uiteindelijk het meest gelukkig maakt. En dat we soms juist (onverwacht) erg gelukkig kunnen worden van het juist niet krijgen wat we in eerste instantie wilden…

Psychologisch immuunsysteem

Neem het uitgebreide onderzoek gedaan onder loterijwinnaars en onder mensen die verlamd in een rolstoel terecht zijn gekomen. Daaruit blijkt dat beide groepen een jaar na de gebeurtenis (het sterk verhoogde banksaldo of het verlamd raken), even gelukkig zijn.

Het brein lijkt dus een soort psychologisch immuunsysteem te hebben. Een immuunsysteem dat ervoor zorgt dat we uiteindelijk tevreden zijn met ons lot, doordat een keuze achteraf gerechtvaardigd wordt.

Dan Gilbert noemt dit geluk ‘synthetisch geluk’ in plaats van natuurlijk geluk, omdat ons brein het als het ware zelf ‘aanmaakt’. Om deze reden lezen we dus weleens artikelen over mensen die jaren in pijn, eenzaamheid of verdriet hebben geleefd en deze ervaring uiteindelijk (raar genoeg) niet hadden willen missen. De mens blijkt zijn mate van tevredenheid doorlopend aan de omstandigheden aan te passen – ook (of juist) als de gestelde doelen niet worden bereikt. Bekijk daarom zeker eens het filmpje hieronder waarin hij onderzoeken op dit gebied op humoristische wijze toelicht.

Geluk kun je niet kiezen

Wanneer ik je dwing om te kiezen: een maand lang thuis op brood en water leven, of een maand vakantie vieren en cocktails drinken op Bali? De keus lijkt snel gemaakt, en de woorden ‘wat een domme vraag’ komen misschien zelfs bij je op. Toch blijkt dit niet zo’n rare stelling; uit onderzoek besproken door Gilbert blijkt namelijk dat we zelf helemaal niet zo goed zijn in het inschatten welke keuze ons uiteindelijk het meest blij maakt. Sterker nog, we overschatten vaak het verschil.

Zo heeft keuze-expert Sheena Iyengar (hoogleraar Business en Social Psychology) onderzocht en bevestigd, dat we praktisch altijd de voorkeur geven aan het hebben van meer opties terwijl we vaak gelukkiger zijn met een resultaat wanneer we niet zoveel te kiezen hadden. ‘The key to getting the most from choice is to be choosy about choosing’ is dan ook haar motto.

Go with the flow

Een lottobiljet kopen is waarschijnlijk verstandiger dan met slecht materiaal gaan paragliden. Wat maakt ons uiteindelijk gelukkig? We zullen toch moeten blijven kiezen? “Go with the flow” lijkt het juiste antwoord. Maak keuzes maar probeer vooral (en ook) van het proces en de leermomenten te genieten. Wat je ook kiest, want je weet toch niet of de optie die je eerste voorkeur had, je achteraf meer geluk had bezorgd.

Een geruststellende boodschap voor de ultieme twijfelaar lijkt mij.

Bekijk hier de TED Talk van Dan Gilbert:

Geschreven door Inge van der Heijden

Inge is naast energiek en nieuwsgierig ook afgestudeerd Economisch Psychologe. Ze is altijd bezig met innovatie en ondernemerschap, en erg geïnteresseerd in keuzegedrag, beslissingsprocessen en persoonlijke ontwikkeling. Waarom gaan mensen voor optie A, en niet voor optie B... en waarom blijven ze ondertussen toch twijfelen over optie C? Dit zijn dan ook de belangrijke onderwerpen waarover ze zal schrijven.

3 comments

  1. Moest glimlachen toen ik je artikel las. Soms weten we gewoon niet waar we gelukkig van worden. Toen ik een nieuwe relatie zocht, wilde ik een contactadvertentie zetten. Een kennis stelde me voor een keer kennis te maken met iemand die ze kende, nog voor ik de advertentie kon zetten. Uit beleefdheid sprak ik met hem af. Hij ‘voldeed’ echt op geen enkel punt aan mijn ideaalbeeld. En nu ben ik al meer dan 13 jaar gelukkig met hem! Zo zie je maar…

  2. Hi Inge,

    Is het mogelijk om telefonisch meer informatie te ontvangen? Ik ben namelijk bezig met een onderzoek over het maken van keuzes en daar komt ”Geluk” ook bij kijken. Het zou mij enorm helpen!
    Alvast bedankt:)

    Groetjes,

    Sanne

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *