Nare herinneringen verwerk je met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Deze therapie voor mensen met posttraumatische stress-stoornis werd 25 jaar geleden ontdekt, en daarna verder ontwikkeld voor bijvoorbeeld individuele oorlogsveteranen en slachtoffers van incest. Om grote aantallen slachtoffers van natuurgeweld te helpen, ontstond er een manier om groepen te behandelen. En die aanpak kun je eenvoudig op jezelf toepassen. Het nieuwste inzicht is dat je de therapie ook kunt inzetten voor mensen met de spreekwoordelijke moeilijke jeugd.

Francine Shapiro, de grondlegger van de klassieke EMDR, schreef daar een boek over. Het heet Je verleden voorbij: je leven opnieuw in handen met de zelfhulptechnieken uit de EMDR-therapie. Met een aanstekelijk enthousiasme prijst ze haar methode aan. Het is ongelofelijk hoe veel levens er weer op de rit zijn gekomen.

EMDR

EMDR werkt eenvoudig en snel. De bekende methode is die waar de patiënt met zijn ogen de handbewegingen van de therapeut volgt. Die kan ook gebruik maken van een koptelefoon met geluidjes die afwisselend te horen zijn. Bij de laatste manier tikt de hulpverlener afwisselend op de benen van de getraumatiseerde. Dat is ook de manier waarop je EMDR zelf kunt doen.
Voor de behandeling van ernstige problemen moet je echt op zoek naar een geschoolde therapeut. Wie EMDR zelf toepast op traumatische ervaringen, loopt het risico dat er nog veel meer herinneringen los komen. Daar heb je echt hulp bij nodig. Maar als de angst meer lastig is dan ernstig, kun je EMDR gerust uitproberen. Zo kun je jezelf helpen, maar het kan jou als behandelaar ook overtuigen dat je cliënten er hun voordeel mee kunnen doen.

Van EMDR kun je uit balans raken. Daarom leer je een manier om weer tot rust te komen. Positieve beelden in je brein helpen om je kalm en ontspannen te voelen . Je visualiseert daarom een oude herinnering die je een goed gevoel geeft. Deze methode heet de veilige plek.

Zelf proberen

En zo werkt het als je EMDR zelf probeert: leg je handen op je dijen en houdt het beeld aan een nare herinnering voor ogen. Tik dan eerst langzaam vier tot zes keer op de linkerdij. Het moet ongeveer vijf seconden duren. Herhaal dit op je rechterdij. Dit doe je vijf keer. Daarna visualiseer je een mooie herinnering of een positieve gedachte. Vervolgen herhaal je het ritueel van het tikken op de linkerdij enzoort.De vlindermethode lijkt hier op, maar is net even anders: je kruist je armen op de borst en je tikt met de rechterhand de linkerschouder aan, en met de linkerhand de rechterschouder.

Met het boek dat ik hier bespreek, heb ik zelf EMDR uitgeprobeerd. In de brugklas werd ik gepest en ik voelde me buitengesloten. Daarna had ik nog vijf heerlijke jaren op die school, maar het gevoel van buitengesloten zijn, bleef. Door EMDR thuis toe te passen, dacht ik niet meer aan de brugklas, maar aan een leuk moment in de vierde klas toen we door de stad struinden na een museumbezoek. En toen voelde het weer goed, ik hoorde er gewoon bij.

Zelfhulp en jeugdproblemen

Ik ben dus positief over EMDR, maar ik heb wel kritiekpunten. Het boek is zo juichend dat het weerstand oproept. Zou het dan echt iedereen helpen? Heel kort stipt de schrijfster dat EMDR geen neurologische problemen kan oplossen. Mensen met hersenletsel of een erfelijke stoornis als autisme, zullen niet herstellen. Het kan hen wel helpen bij het verwerken van nare ervaringen. Shapiro had daar volgens mij eerder in het boek meer over moeten schrijven.

De kaft van het boek belooft zelfhulptechnieken en die staan er ook in. Maar het overgrote deel gaat over de behandeling van mensen met een moeilijke jeugd. Het gaat bijvoorbeeld over hechtingsproblemen na een moeilijke bevalling, over een alcoholische vader en over fantoompijn. Al die mensen zijn door een therapeut behandeld, ze zijn niet op eigen houtje aan de slag gegaan met de zelfhulptechnieken. Er staan in het geheel geen ervaringsverhalen in van bijvoorbeeld mensen die thuis de vlinderomhelzing hebben gedaan. De schrijfster hinkt op twee gedachten, de dingen lopen door elkaar. Ze had beter twee boeken kunnen schrijven, één over zelfhulp en een andere over jeugdproblemen.

Er is een overkill aan goed bedoelde voorbeelden, het had de helft dunner kunnen zijn. Tot slot heb ik me gestoord aan diverse taal- en stijlfouten. Desondanks vind ik dit boek een absolute aanrader omdat EMDR heel simpel is en buitengewoon goed werkt. En ik vind het geweldig dat de ontdekker van EMDR zelf, zo bevlogen haar inzichten met ons deelt. Daarom neem ik de tekortkomingen voor lief.