Op je gezicht gegaan met dat ene ambitieuze project waar jij de kartrekker van was? Een etentje georganiseerd voor (schoon)familie waarbij zowel het vlees als het collectief humeur aanbrandden? Blootgegeven aan die ene vlam, om vervolgens keihard afgeserveerd te worden? Pijnlijk, ongemakkelijk en een knauw voor je zelfvertrouwen? Ongetwijfeld! Maar troost je, groten der aarden als Steve Jobs (Apple), Einstein (E=MC²), Shonda Rhimes (bedenker hitserie Grey’s Anatomy ) en voormalig USA president Roosevelt gingen jou voor in deze arena des levens. Brené Brown, gelauwerd onderzoeker en verhalenvertelster die eerder furore maakte met haar boeken ‘De Kracht van Kwetsbaarheid’ en ‘De moed van imperfectie’, rekent opnieuw af met machtige misvattingen over menselijke fouten maken en falen in ‘Sterker dan ooit’.

Bijsluiter: Lezen op eigen risico. Eenmaal in de arena van Brown, geen weg meer terug. ‘Sterker dan ooit’ verandert blijvend je manier van denken.

Meten is weten

‘Sterker dan ooit’ weerspiegelt Brown’s persoonlijke en professionele visie op de definitie, het nut en de noodzaak van het vallen en opstaan. Wie naar één oplossing, antwoord of stap-voor-stapbegeleiding zoekt komt bedrogen uit. Brown ontwart het proces stapsgewijs en duidt de onderdelen, hetgeen resulteert in een soort routekaart van vallen en opstaan. Geen wondermiddel dus, maar wel een praktisch georiënteerde routekaart ter navigatie in een onvermijdelijk ingewikkeld maar bovenal leerzaam sociaal proces. Bruikbaar voor iedereen die op zijn gezicht in de arena ligt en vast dreigt te lopen in schaamte, veroordeling en ontmoediging of die simpelweg nieuwsgierig is.

Grounded Theory Approach

‘Sterker dan ooit’ is een product van Brown’s onderzoek naar de werking van emotie, denken en gedrag op het vlak van vallen en opstaan. Brown, doceert, onderzoekt en schrijft sociaal wetenschappelijke thema’s en stelt hierbij ervaring centraal als bron voor de meest bruikbare kennis over menselijk gedrag. Het boek bevat naast wetenschap ook een veelheid aan persoonlijke ontwapende verhalen waarin de lezer op een ongecensureerde en kleurrijke wijze deelgenoot wordt gemaakt van menselijk falen in alle vormen. Meer dan ooit laat Brown de lezer toe in haar eigen –soms zeer ontnuchterende en intieme – belevingswereld. Gaandeweg brengt ze ervaringsmateriaal terug tot een grote gemene deler, om vervolgens te verkennen hoe zij én haar onderzoekspopulatie telkens weer de moed bij elkaar wisten te rapen. ‘Sterker dan ooit’ is volgens Brown het onvermijdelijke en logische vervolg op haar veelbesproken en bejubelde theorie over de kracht van kwetsbaarheid.

Hoogmoed komt voor én na de val!

Vallen en opstaan getuigt van moed: het is dapper om jezelf bloot te geven, te vallen en vervolgens al worstelend weer het leerzame proces door te gaan van emotioneel stabiliseren en opnieuw proberen. Brown claimt: Sterk opstaan na een val gaat over in alle eerlijkheid naar jezelf kijken tijdens dat proces leren we het meest over wie we zijn. De lezer dient hierbij telkens als uitgangspunt te nemen dat iedereen de moeite waard en goed genoeg is. Hier is moed, compassie en verbondenheid voor nodig. Moedig zijn kan simpelweg niet zonder je kwetsbaar op te stellen. Doorberedeneerd: kwetsbaarheid staat aan de bakermat van succes!

Psyblog’s Jiska nam de proef op de som

Gezien in mijn beleving dat de meerwaarde van kennis ‘m vooral zit in zijn toepasbaarheid was ik vooral benieuwd naar de wijze waarop Brown de lezer faciliteert in het praktiseren van haar theorie. Met het schrijven van het boek bleek de Texaanse een verrassend praktisch doel voor ogen te hebben. Concreet heeft Brown voor ogen dat haar inzichten handvatten geven tot reflectie en uiteindelijk mobiliseren om het proces van vallen en opstaan zodanig te vertragen dat de lezer zich bewust wordt van alle keuzes die zich voordoen op een ‘beslissend moment’. In het bijzonder op momenten dat we ons ongemakkelijk en gekwetst voelen, helpt dit bewustzijn om de consequenties daarvan te onderzoeken.

Ik nam de proef op de som.

Een heuse Oprah- openbaring bleef uit. Wel ben ik bekende onzekerheden en hardnekkige opvattingen over sociale processen, werk e.d. nu anders gaan benaderen. Ik merk dat ik mijzelf in situaties waarbij het kwik snel oploopt eerder de ‘waarom-vraag’ stel. Waarom doe of voel ik dit of blijf ik hierover nadenken? Vaak blijkt dat hier inderdaad schaamte, ongemakkelijkheid of kwetsbaarheid aan ten grondslag liggen. Mijn ervaring is dat als je even een stapje naar achter doet en tijd neemt om je eigen verhaal te doorgronden, de angel er al snel uit is. Onderliggende gevoelens en ideeën bespreekbaar maken voorkomt onnodig trammelant. Kortom, ik ben nieuwsgieriger naar mijzelf. Dit ontwapent en stimuleert (zelf)compassie! Tevens ben ik geheel door Brown geïnspireerd aan de slag gegaan met de mindfullness-techniek ‘vierkant ademhalen’ en het schrijven van toestemmingsbriefjes (‘Vandaag mag ik genieten, kritisch zijn, lekker niets doen….). Een kleine kritische noot dan: het boek is niet altijd even overzichtelijk. Je volgt een soort flow of consciousness die ervoor zorgt dat je als lezer soms de draad kwijt over de structuur en beoogde opbouw. Hier draagt overigens niet aan bij dat Brown veel schakelt tussen perspectieven van haarzelf. Maar al met al is ‘Sterker dan ooit’ buitengewoon leerzame en ontspannende lectuur.

Top 10 aha-momentjes die mijn denken hebben veranderd

1. #Durfaanjezelf te vragen: Altijd nieuwsgierig blijven naar eigen emoties, gevoelens, gedrag en bereid zijn de ‘waarheid’ van zelfverzonnen verhalen en veronderstellingen maakt bewezen gezonder en gelukkiger! Waarom doe/ denk/voel/zeg je iets?
2. Luctor et emergo: Verdieping in je eigen verhaal staat garant voor een worsteling met onzekerheden en oude patronen. Maar je emoties onder ogen zien- integreren in plaats van negeren of vermijden- is de sleutel tot creativiteit, probleemoplossing, kennisverwerving en intelligentie!
3. Fysica kwetsbaarheid: Wie niet waagt, die niet wint, die niet faalt. Zonder falen ≠ winnen
4. Cultuur barbaar: Het is een cultureel ding om emoties geen podium te geven vanuit de angst dat dit zwak is en onze aandacht niet verdienen. Dit verklaart veel misvattingen over vallen en opstaan. We praten zelden eerlijk over het harde werk dat nodig is om weer op te staan als je op je gezicht in de arena ligt. Gevolg: we stellen achteraf alles mooier voor dan het is en zijn niet tegendraads. Dit is een dooddoener voor vernieuwing, creativiteit en kennisverwerving.
5. Gezocht: Echte leider m/v: Krachtige leiders:
   • Erkennen de centrale rol van relaties en verhalen in een cultuur en (zakelijke)strategieën
   • Zijn nieuwsgierig naar gevoelens, gedachten en gedrag van zichzelf en medewerkers en erkennen invloed en samenhang
   • Gaan ongemakkelijke situaties niet uit de weg en zijn bereid zich kwetsbaar op te stellen
   • Vertrouwen mensen die om hulp of steun vragen: deze zijn namelijk bereid om zich kwetsbaar op te stellen en eerlijk te zijn tegenover hen
   • Moeten bepalen wat vertrouwen en creativiteit doodt om vervolgens een cultuur en omstandigheden te stimuleren waarin mensen hun talenten kunnen laten zien
6. Verhalen vertellen zit in je bloed! Kwestie van nurture én nature. Enerzijds vertellen we verhalen omdat deze ons met andere in onze cultuur verbinden. Anderzijds geeft verhalen vertellen een biochemische reactie. Een verhaal met een begin, midden en eind doet cortisol en oxytocine (jaja liefdeshormoon) vrijgeven, welke aan het menselijke vermogen ten grondslag liggen om verbinding aan te gaan, empathisch te zijn en betekenis toe te kennen.
7. Creativiteit is puntjes verbinden: Visionair Steve Jobs omschreef ‘scheppen’ als een kwestie van puntjes verbinden tussen ervaringen die we hebben opgedaan. Meer ervaring opdoen en meer tijd besteden aan nadenken over ervaringen is hierbij geboden. Geen aandacht besteden aan je ervaringen en tijd maken om de puntjes te verbinden is een gemiste kans om over onszelf en de wereld om ons heen te kunnen leren!
8. Schrijven als medicijn: Schrijven helpt focussen en ervaring te reguleren. Ingewikkelde en lastige situaties worden tastbaar als je ze omzet in taal. Minimaal vier dagen achterelkaar een kwartiertje in de pen klimmen over dingen die je emotioneel raken, helpt om gepieker, depressieve gevoelens en angst te verminderen. Ook is het een boost voor het immuunsysteem!
9. Verzot op verzinnen: We verzinnen allemaal verhalen. Bijvoorbeeld bij een gebrek aan gegevens, door schaamte of om onze (onlogische) keuze achteraf te rationaliseren. Ook ons brein draagt hier een steentje aan bij door dopamine vrij te geven als we voor onszelf een patroon zien dan wel verzinnen en voltooien in één verhaal. Gemoedsrust, ja. Nauwkeurig, correct of compleet, vaak niet! Bewustwording van je eigen verzonnen verhaal en dit onder woorden brengen biedt hierbij uitkomst!
10. Plafondpijn-dossier: ken of ben jij iemand die steevast emoties onderdrukt en vervolgens ontploft? Dit staat ook wel bekend aan plafondpijn! Zo’n vaak ongecontroleerde uitbarsting blijkt heel schadelijk voor het gevoel van veiligheid en ondermijnt ook het vertrouwen, respect en eigenwaarde van de ander. Verdoven van emotionele pijn is anno nu makkelijker dan ooit: drank, drugs, internet, plannen maken, perfectionisme en constante verandering…Helpen doet het niet, opkroppen blijft heel schadelijk. De boodschap van het lichaam is duidelijk: leg het opkroppen stil of ik leg jou stil.

Psyblog is nieuwsgierig naar jouw aha-momenten. Deel hieronder je ervaringen en levenslessen naar aanleiding van ‘Sterker dan ooit’!

Praktische tips!

• Soortgelijke literatuur? Zie de recensie over het indrukwekkende relaas ‘Meer brein, Minder medicijn’ van de hand van dr. Lissa Rankin of lees de recensie van ‘de Kracht van Kwetsbaarheid’ 
• Ook beschikbaar als e-book
• Meer weten over Brown? Bezoek www.brenebrown.com
• Prima te lezen zonder haar eerdere bestsellers te hebben gelezen
• TedTalk Brené Brown: https://www.ted.com/talks/brene_brown_on_vulnerability?language=nl