Stel: Je loopt een bioscoopzaal in en deze zaal blijkt vol te zitten met bikers. Alleen in het midden van de zaal zijn nog twee plekken vrij…wat zou jij doen?

Uit dit geslaagde experiment van het biermerk Carlsberg bleek dat zo’n 90% van de mensen omkeerde en wegliep uit de zaal. De mensen die binnen kwamen en de bikers zagen, hadden blijkbaar al snel hun oordeel klaar en lieten dit oordeel hun gedrag beïnvloeden.

Concepten, overtuigingen en evaluaties

Iedere dag maken we assumpties als we mensen voorbij zien komen op straat. Je legt in een aantal seconden een verband tussen hoe iemand eruit ziet en hoe iemand werkelijk is. Als je bijvoorbeeld zo’n grote man met tatoeages (concept) voorbij ziet lopen schiet het woord ‘biker’ (stereotypering) je te binnen. Deze snelle gedachtegang komt voort uit de overtuigingen en meningen die je bij je draagt. Er hangt vervolgens een waardeoordeel of evaluatie vast aan dit woord. Als je bevriend bent met allerlei grote mannen met tatoeages zal je evaluatie ‘gezellig’ zijn, maar als je in de media allerlei negatieve dingen over ze hebt gelezen zal je evaluatie eerder negatief zijn en denk je bijvoorbeeld ‘ruziemaker’. Zo leggen mensen constant verbanden tussen concepten (grote man met tatoeages),  stereotyperingen (biker) en evaluaties (gezellig/ruziemaker).

Dit zorgt in het dagelijks leven dat je snel je oordeel klaar hebt over anderen. Hier hebben we eerder ook al een artikel over geschreven.  Mensen hebben expliciete overtuigingen en meningen, hier denk je over na en kan je over discussiëren. Maar we hebben ook impliciete overtuigingen en meningen, dit zijn negatieve en positieve evaluaties die buiten je bewustzijn en controle zijn.

Implicit association Test (IAT)

De Implicit association Test (IAT) meet wat voor overtuigingen en meningen mensen (onbewust) hebben. In deze test wordt gemeten hoe sterk de associaties of verbanden zijn tussen concepten (bijv. homoseksueel) en evaluaties (bijv. goed of slecht) of stereotyperingen (bijv. vrouwelijk, zwak).

De IAT is een test die via de computer wordt afgenomen. Er zijn responstoetsen (bijvoorbeeld de i en de e op je toetsenbord) en er worden steeds concepten, evaluaties en stereotyperingen aan deze responstoetsen gekoppeld. Er wordt vervolgens steeds gemeten hoe snel iemand op de responstoetsen drukt. Het idee is dat mensen sneller reageren als de woorden met een sterk verband dezelfde responstoets delen. Als je bijvoorbeeld dezelfde toets voor ‘homo’ en ‘slecht’ moet gebruiken en je hierbij sneller reageert dan wanneer je dezelfde responstoets moet gebruiken voor ‘homoseksueel’ en ‘goed’ dan heb je een impliciete voorkeur voor heteroseksuelen over homoseksuelen.

De IAT wordt gebruikt om te laten zien wat voor de meningen en overtuigingen mensen onbewust hebben, het legt meningen en overtuigingen bloot waar mensen zich niet bewust van zijn of die ze liever niet willen delen met anderen. De IAT creëert zo bewustzijn over de impliciete voorkeuren die mensen hebben en de stereotypes die ze bij zich dragen.

Op Zet een streep door discriminatie kun jij testen wat voor impliciete voorkeuren jij hebt. De test kan gebruikt worden om voorkeuren te meten met betrekking tot huidskleur, leeftijd en geslacht.

Wat kan je doen aan een impliciet vooroordeel?

Impliciete voorkeuren kunnen je gedrag beïnvloeden. Werkgevers met een impliciete voorkeur voor jongere mensen, zullen bijvoorbeeld minder snel een ouder persoon aannemen. Er is nog onvoldoende bewijs dat impliciete voorkeuren ook werkelijk verminderd kunnen worden. Je kunt echter wel maatregelen nemen waardoor de impliciete voorkeuren niet de kans krijgen om je gedrag te beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld een nieuwe werknemer aan gaat nemen, kan je ervoor zorgen dat de naam en leeftijd niet het eerste is wat je op het cv ziet. Zo zorg je ervoor dat je iemand alleen beoordeelt op de informatie die werkelijk van belang is voor je keuze. Je kunt ook bewuster omgaan met wat voor informatie je tegenkomt en opzoekt in het dagelijks leven. Zo kan je de keuze maken om niet meer te kijken naar programma’s waarin vrouwen of minderheden negatief of stereotypisch worden neergezet. Anderzijds kan je de keuze maken om meer om te gaan met mensen uit de groep waar je stereotype gedrag mee associeert. Het blijkt dat betekenisvolle relaties met mensen uit de andere groep ervoor kunnen zorgen dat impliciete voorkeur afneemt. Het is ook erg belangrijk om je bewust te worden van de mogelijke stereotypes en impliciete voorkeuren die je bij je draagt. Hoe meer iemand overtuigd is van zijn eigen objectiviteit, hoe groter de kans dat een impliciete voorkeur toch de kop op steekt.

Meer informatie over de Implicit Associations Test kun je vinden op de site van Project Implicit . Hier kun je de IAT doen in het Engels met betrekking tot diverse onderwerpen, waaronder seksualiteit en ras.