Op de grappigste dag van het jaar vergaat Karin het lachen. Waarom? Ze krijgt de diagnose borstkanker. In het gezin met twee jonge kinderen ziet ze zichzelf al haar uitvaart regelen. Allerlei emoties en negatieve, sombere gedachten passeren de revue. Niets hoopvols. Tot een paar dagen later bij haar de knop omgaat als gevolg van een ‘complicatie’. Ze blijkt zwanger te zijn en de wil tot leven groeit.

Er wordt een behandeltraject opgestart. Een borstamputatie om mee te beginnen, gevolgd door het verwijderen van lymfeklieren vanwege foute cellen. Na drie maanden start de chemo. Gelukkig blijven de bijwerkingen beperkt. Karin heeft rugklachten en is moe, maar dat kan ook door de zwangerschap komen. Toch is er in die periode al de angst voor uitzaaiingen. Om fit te blijven fietst Karin wekelijks zo’n dertig kilometer. Door de chemo wordt ze kaal, maar dat ziet ze als voordeel in de zomer: zich scheren hoeft niet.

Waar je in vroegere tijden ten dode was opgeschreven na de diagnose kanker zijn de afgelopen vijftig jaar de overlevingskansen enorm toegenomen. Eerdere detectie en verbeteringen (en meer) behandelmogelijkheden hebben hiervoor gezorgd. Hartstikke mooi natuurlijk. Voor steeds meer mensen met kanker is er een morgen. Keerzijde van het herstel/genezing kunnen stigmatisering, psychische klachten en relationele problemen zijn.

Stigmatisering

Ieder jaar krijgen zo’n veertigduizend werknemers in Nederland kanker. Een vierde daarvan werkt gewoon door tijdens de behandelingen. Twee derde van de werknemers met borstkanker is zo’n anderhalf jaar na de diagnose weer (gedeeltelijk) aan de slag. De kennis die we hebben over doorwerken met kanker is fragmentarisch. Daarnaast weten veel leidinggevenden en collega’s niet altijd goed om te gaan met een werknemer die kanker heeft. Contact wordt vermeden en soms volgt er zelfs ontslag. Werknemers durven zelf niet over hun behandelingen te praten als ze gewoon doorwerken, omdat ze bang zijn dat het hun loopbaan zal beschadigen. Veel werkgevers kunnen vooroordelen hebben: mensen met kanker zijn minder fit, psychisch labiel of maar beperkt inzetbaar; ze worden gezien als onvoldoende betrouwbare arbeidskrachten. Tot slot worden mensen met kanker zelfs minder snel aangenomen dan werknemers met andere chronische aandoeningen. Dit alles kan leiden tot een self fulfilling prophecy waardoor deze werknemers het gevoel krijgen dat re-integreren of solliciteren geen zin heeft.

Na maanden gaat het medisch gezien goed met Karin. Haar uitvaart hoeft ze nog lang niet te regelen. Ze kijkt naar de toekomst en solliciteert binnen de organisatie waar ze werkt naar een andere baan. Gezien haar kennis en werkervaring is ze de geschikte persoon voor deze functie. In een gesprek blijkt haar werkgever daar toch wat anders naar te kijken. Er wordt aangegeven dat ze instabiel en fragiel zou zijn. Maar ook dat er een te groot risico is dat ze weer ziek wordt. Karin blijft boos en verdrietig achter terwijl een collega de baan krijgt.

Psychische klachten

Tijdens de behandelingen staan mensen vaak in de overlevingsstand. Zo’n 86% van (ex) kankerpatiënten ervaart erna klachten. Jaren na de kanker of soms zelfs voor altijd. Je kunt hierbij denken aan angst, verdriet, wanhoop, onzekerheid, somberheid/depressie, frustratie, boosheid, paniek(aanvallen), machteloosheid en/of wanhoop. Bij elk pijntje denkt Karin dat ze uitzaaiingen heeft. Een bultje? Dit levert een onderzoek in het ziekenhuis op wat voor (tijdelijke) geruststelling zorgt. Pijn in haar zij is geen uitzaaiing, maar een gekneusde rib. Pijn in haar rug is geen uitzaaiing, maar osteoporose. Haar botten zijn brozer geworden door de chemo. Ze kent haar lichaam niet meer. Angst om er niet voor haar kinderen te kunnen zijn voert de boventoon en ze is haar onbezorgdheid kwijt.

Relationele problemen

Niet iedereen weet om te gaan met de situatie als iemand kanker krijgt. Zo kan het zijn dat een partner heil zoekt bij een ander (zo ook meneer Kluun in ‘Komt een vrouw bij de dokter’). Of dat er een scheiding op de loer ligt. Ook vrienden van mensen met kanker gaan er wisselend mee om. Ze kunnen het contact verbreken of vertonen vermijdingsgedrag, omdat ze niet weten wat ze moeten doen of zeggen. Wat relaties betreft is Karin gezegend. Ze heeft een steunende partner die de juiste woorden van troost en relativering biedt. Daarnaast heeft ze een aantal goede vrienden en familieleden die er voor haar zijn. In goede- en slechte tijden.

Vanwege privacy is de naam veranderd.
Bronnen:
https://www.yellowfactory.org/2017/07/10/doorwerken-kanker-wordt-norm/
https://www.kenniscentrumwerkenkanker.nl/index.php/kanker-en-werk/stigma
https://www.kwf.nl/kanker/gevolgen-van-kanker/Pages/angst-en-emoties.aspx