“Niks mis mee”. “Ik kom hier aan en ben meteen helemáál niet blij”. “Ik voel hier even een disbalans”. Deze quotes zijn zowat cultureel erfgoed. En dat dankzij B&B Vol Liefde. Iedere zomer zitten we massaal voor de buis. En kijken we hoe Nederlanders met een B&B in het buitenland de liefde proberen te vinden. Met ongemakkelijke stiltes, afknappers en onverwachte vonken. B&B Vol Liefde is intiem, ongemakkelijk en traag — en toch raken we er collectief aan verslingerd. De beste scripschrijver zou de scenario’s die er zich in de B&B’s afspelen niet verzinnen. Zo cringe, maar ook zo interessant.

Maar waarom eigenlijk? Waarom kijken we zo graag naar dit trage, ongemakkelijke programma? De aantrekkingskracht van B&B Vol Liefde laat zich verrassend goed verklaren met inzichten uit de psychologie. Hieronder drie theorieën die het succes blootleggen.

1. Parasociale interactie: een band met mensen die we niet kennen

Een van de belangrijkste verklaringen voor het succes van het programma is dat we ons diep verbonden voelen met mensen die we niet kennen. We volgen deelnemers wekenlang, vaak in hun eigen leefomgeving, met minimale regie en veel ruimte voor echte gesprekken en routines.

Dit versterkt wat in de psychologie bekendstaat als parasociale interactie (PSI): een eenzijdige relatie die we opbouwen met mediapersonen, die aanvoelt als wederkerig, maar het in werkelijkheid niet is (Schramm & Hartmann, 2008; Tukachinsky & Stever, 2019).

Bij PSI vormen we een mentaal model van de persoon: we kennen hun voorkeuren, hun karakter, hun emoties — alsof het een vriend of familielid betreft. Hoe meer tijd we met iemand “doorbrengen” via beeld, hoe sterker die relatie. Vooral reality-tv, die ruimte laat voor nuance en stiltes, versterkt deze werking (Giles, 2002).

In B&B Vol Liefde zorgt dat ervoor dat kijkers zich niet alleen betrokken voelen, maar ook persoonlijk geïnvesteerd raken in de afloop. Het programma verandert daardoor van entertainment in ervaring.

2. Sociale vergelijking: het programma als emotionele spiegel

Terwijl we kijken, vergelijken we voortdurend. Niet bewust, maar automatisch. Volgens de social comparison theory (Festinger, 1954; Buunk & Gibbons, 2007) beoordelen we ons eigen gedrag, uiterlijk en keuzes vaak in relatie tot anderen — vooral als er sprake is van onzekerheid of ambiguïteit.

B&B Vol Liefde biedt precies die sociale vergelijking: we zien anderen in kwetsbare, herkenbare situaties: twijfelend, verlangend, bot reagerend, bang voor afwijzing. En daardoor denken we vanzelf:

• “Zou ik ook zo snel iemand afwijzen?”

• “Wat zegt dit over mijn eigen patronen in de liefde?”

• “Lijk ik stiekem meer op hem dan ik zou willen?”

Sociale vergelijking werkt zowel opwaarts (we kijken tegen iemand op en voelen ons onzeker) als neerwaarts (we voelen ons relatief beter). Maar in beide gevallen versterkt het onze betrokkenheid.

Het programma wordt zo onbedoeld een spiegel. Niet alleen van de liefde, maar van onszelf.

3. Emotionele besmetting: we voelen onbewust wat zij voelen

Als iemand in het programma een afwijzing krijgt, voel je dat ongemak bijna fysiek. Als twee mensen elkaar oprecht aankijken, voel je de tederheid. Die reacties ontstaan niet alleen uit empathie, maar uit iets diepers: emotionele besmetting.

Dit proces, waarbij je automatisch de emoties van anderen overneemt, is deels neurologisch ingebed. Onderzoekers wijzen op het belang van spiegelneuronen en het zogeheten empathisch netwerk in de hersenen (Zaki & Ochsner, 2012). Wanneer we andermans verdriet, hoop of blijdschap waarnemen, activeren onze hersenen vergelijkbare gebieden als wanneer we het zelf ervaren.

Emotionele besmetting gebeurt sneller als het gedrag van anderen realistisch, traag en subtiel is — precies zoals in B&B Vol Liefde. De camera staat er vaak ‘gewoon bij’, en laat de ongemakkelijke stiltes en kleine signalen staan. Daardoor kunnen we ons lichaam afstemmen op de emotionele toestand van de ander, ook al zit die op een scherm, duizenden kilometers verderop.

Het verklaart waarom we na een aflevering soms vermoeid, verward of juist euforisch zijn — zonder dat we zélf iets hebben meegemaakt.

Tot slot: geen script, maar echte kwetsbaarheid

Het succes van B&B Vol Liefde zit dus niet in de vraag óf er liefde ontstaat, maar in de weg ernaartoe. Die is niet gescript, niet gladgestreken, en juist daarom zo universeel.

Wat we zien, is wat we zelf óók meemaken in het klein: hopen, schrikken, afwijzen, wachten, vertrouwen. Het programma appelleert aan diep menselijke processen. En door wat de wetenschap ons vertelt, begrijpen we: we kijken niet alleen naar liefde op beeld.

We kijken naar hoe we verlangen naar verbinding. En hoe ingewikkeld, mooi en ontregelend dat kan zijn.

Literatuur

• Buunk, A. P., & Gibbons, F. X. (2007). Social comparison: The end of a theory and the emergence of a field. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 102(1), 3–21. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2006.09.007

• Schramm, H., & Hartmann, T. (2008). The PSI-Process Scales: A new measure to assess the intensity and breadth of parasocial processes. Communications, 33(4), 385–401. https://doi.org/10.1515/COMM.2008.025

• Tukachinsky, R., & Stever, G. (2019). Theorizing parasocial interactions: A meta-framework. In B. Bond (Ed.), The Psychology of Entertainment Media (3rd ed., pp. 273–296). Routledge.

• Vogel, E. A., Rose, J. P., Roberts, L. R., & Eckles, K. (2014). Social comparison, social media, and self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 206–222. https://doi.org/10.1037/ppm0000047

• Zaki, J., & Ochsner, K. N. (2012). The neuroscience of empathy: Progress, pitfalls and promise. Nature Neuroscience, 15, 675–680. https://doi.org/10.1038/nn.3085;