Je staat er eigenlijk niet bij stil waarom je doet wat je doet. Eerlijk gezegd was ik er ook nooit zo van overtuigd hoe erg ons gedrag beïnvloed wordt of waarom we bepaalde keuzes maken. Voordat ik psychologie had gestudeerd, stond ik er namelijk ook niet bij stil. Nu, vier jaar later en een hoop psychologische kennis rijker, kijk ik anders tegen een doordeweekse dag aan:

06:30 Wakker worden

06:40 Ontbijten

Een goed ontbijt is het halve werk, zo zeggen ze. Met ‘goed’ wordt hier natuurlijk een gezond en krachtig ontbijt bedoeld, maar nu gaat dat in mijn hoofd toch anders. Hoe kan ik mijn dag het ‘beste’ beginnen? Wat smeer ik op mijn boterhammen? Er staat ook gewoon te veel in mijn (koel)kast: chocoladepasta, jam, jonge kaas, smeerkaas, brie, scharrelei salade, hagelslag, vlokken,… Hier beginnen de struggles al. Veel keuze demotiveert, waardoor je uiteindelijk twijfelt of je de goede keuze wel hebt gemaakt. *

Tip 1: Volgende keer minder beleg in huis halen en de dag beter beginnen. Meer keuze is niet altijd beter!

07:00 Op de fiets naar je werk

Waarom kiezen we de kortste weg? Ja, oké, je gaat natuurlijk niet onnodig lang fietsen, maar je verbruikt ook minder energie als je de kortste route gebruikt. Evolutionair gezien kies je daarom altijd de kortste route, niet omdat je geen zin hebt om lang te fietsen!

Tip 2: Kortere routes zijn beter voor je.

16:30 Je werkdag is klaar.

Eindelijk, het was een verschrikkelijke dag, want je kreeg een uitbrander van je baas. Snel naar huis dan maar. Grappig, want het lijkt wel of de route naar huis sneller gaat. Ja, dat klopt! Het ziet er allemaal bekender uit (je hebt die route als het goed is al eens gereden) en dit heeft invloed op de perceptie van tijd en snelheid. **

Tip 3: Je bent niet gek, de weg naar huis lijkt inderdaad korter, ook wel bekend als ’the return home effect’.

17:00 Winkelen

Je hebt eigenlijk niks nodig, maar je wil toch even je slechte dag veranderen in een goede dag.

Opeens zie je dan ook die ene leuke jurk in de rekken hangen! Even uit het rek halen, voelen aan de stof en de jurk zorgvuldig inspecteren: het hoort er allemaal bij. Nee, dit mag je juist niet doen! Als je iets aanraakt of voor langere tijd dan hecht je er meer waarde aan en ga je het leuker/mooier vinden. ***

Tip 4: Zo min mogelijk iets proberen aan te raken!

17:10 Wel kopen of niet kopen?

Je hebt je zoveel bezig gehouden met het slechte nieuws dat je cognitieve bronnen op zijn en juist die bronnen had je nodig om geen impulsieve dingen te doen. Wat gebeurt er dan? Ja, zeg maar hallo tegen je impulsieve aankopen. Op een goede dag had je makkelijk nee kunnen zeggen tegen dat leuke jurkje, maar vandaag is er geen houden meer aan, je plundert de winkel bijna leeg… ****

Tip 5: Niet gaan winkelen na een slechte dag: het is slecht voor je portemonnee!

17:20 Op weg naar huis met je nieuwe aankoop.

18:00: Tijd voor social media!

We doen het allemaal: even een foto maken van je nieuwe aankoop of een leuke gebeurtenis en deze met veel liefde op Facebook, Twitter of Instagram zetten. Eén voor één verschijnen de likes op je schermpje. We voelen ons er beter door, want die ene like is meer dan alleen een knopje op het web. Het voelt alsof je goedgekeurd of geaccepteerd wordt door anderen, waardoor we ook nog eens meer zelfvertrouwen krijgen.

Tip 6: Meer likes krijgen kan goed voor je zelf-perceptie zijn. (Er zitten ook negatieve kanten aan social media, maar daar ga ik niet dieper op in.) *****

Na vier jaar heb ik meer inzicht gekregen en kan ik het gedrag van mijzelf en anderen beter begrijpen, verklaren en voorspellen. Stiekem ga je alles toch meer dingen analyseren dan je eigenlijk wil… Eens een psycholoog, altijd een psycholoog.

Voor meer informatie:

* Iyengar, S. S., & Lepper, M. R. (2000). When choice is demotivating: Can one desire too much of a good thing?. Journal of personality and social psychology, 79(6), 995

** Ozawa, R., Fujii, K., & Kouzaki, M. (2015). The Return Trip Is Felt Shorter Only Postdictively: A Psychophysiological Study of the Return Trip Effect. PloS one, 10(6), e0127779.

*** Kahneman, D., Knetsch, J. L., & Thaler, R. H. (1991). Anomalies: The endowment effect, loss aversion, and status quo bias. The journal of economic perspectives, 193-206.

**** Vohs, K. D., & Faber, R. J. (2007). Spent resources: Self-regulatory resource availability affects impulse buying. Journal of consumer research, 33(4), 537-547.

***** Gonzales, A. L., &, Hancock, J, T. (2011)  Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(1-2): 79-83. doi:10.1089/cyber.2009.0411.