De term psychopaat roept beelden op van koelbloedige seriemoordenaars en gladde oplichters. Maar de werkelijkheid is complexer. Psychopathie is geen officiële psychiatrische diagnose, maar een persoonlijkheidsconstruct dat in de wetenschap wél helder is omschreven. En het komt vaker voor dan je denkt. Psychopathie staat niet in de dsm, maar in de forensische psychologie komt het vaak terug.

Wat is een psychopaat?

Volgens de Canadese psycholoog Robert Hare – dé autoriteit op het gebied van psychopathie – bestaat het profiel van een psychopaat uit een combinatie van oppervlakkige charme, gebrekkig empathisch vermogen, impulsiviteit en manipulatief gedrag. In zijn veelgebruikte Psychopathy Checklist-Revised (PCL-R) scoren mensen op twintig persoonlijkheidskenmerken. Een hoge totaalscore wijst op psychopathie.

In de DSM staat psychopathie niet op zichzelf, maar sommige kenmerken zijn onderdeel van de antisociale persoonlijkheidsstoornis. DSM-diagnoses moeten zo betrouwbaar mogelijk zijn: verschillende clinici moeten, onafhankelijk van elkaar, dezelfde diagnose kunnen stellen. Omdat sommige kenmerken van psychopathie (zoals “gebrek aan gewetensontwikkeling” of “emotionele oppervlakkigheid”) moeilijk eenduidig te beoordelen zijn, is het lastig om psychopathie als aparte DSM-categorie op te nemen.

Let wel: niet iedereen met een aantal van deze eigenschappen is een psychopaat. En niet elke psychopaat is een crimineel.

Wat zijn mogelijke signalen?

Psychopaten kunnen op het eerste gezicht bijzonder aantrekkelijk overkomen: charmant, overtuigend, en zelfverzekerd. Maar kijk je iets dieper, dan zie je vaak:

  • Een gebrek aan echte emotionele diepgang

  • Onverantwoordelijk gedrag zonder schuldgevoel

  • Gebrek aan angst of stress, zelfs in risicovolle situaties

  • Een patroon van manipulatie of misleiding

En nee, ze dragen zelden een masker — ze zijn het masker.

Waarom je alert moet zijn

Psychopathie komt naar schatting voor bij 1% van de bevolking. Maar onder beroepen met macht, zoals leidinggevenden, CEO’s en zelfs chirurgen, liggen de percentages iets hoger. En hoewel niet elke psychopaat gevaarlijk is, kunnen ze wel veel schade aanrichten in relaties, teams en organisaties.

🎥 Benieuwd naar hoe je een psychopaat écht herkent? In deze video duikt een professor dieper in de signalen.

Geschreven door Redactie PsyBlog

Heb jij een interessant en passend onderwerp waar je over wil schrijven, stuur ons dan een mailtje!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *