Je opent even je telefoon, leest een paar nieuwsberichten en voor je het weet zit je in een spiraal van rampen, conflicten en zorgen. Dat fenomeen – tegenwoordig “doomscrolling” genoemd – is niet alleen vervelend, maar wordt ook steeds vaker onderzocht door psychologen. En ja, er blijkt echt iets aan de hand te zijn met hoe je brein reageert op negatief nieuws.
1. Negatief nieuws maakt je acuter bang en gespannen
Eén van de eerste studies naar de effecten van negatief nieuws komt van Johnston en Davey (1997). In hun experiment lieten ze mensen 14 minuten nieuws kijken dat óf neutraal óf negatief was.
Wat bleek?
Mensen die negatief nieuws zagen, vertoonden direct meer angst, zorgen en malende gedachten (Johnston & Davey, 1997).
Het was bovendien niet alleen een tijdelijke emotie: deelnemers bleken daarna ook meer geneigd om alledaagse problemen als bedreigend te interpreteren.
2. Negatief nieuws verandert je stressreactie
Een tweede invloedrijke studie toont dat slecht nieuws je fysiologisch kan beïnvloeden. Marin et al. (2012) lieten vrouwen negatief nieuws lezen of neutraal nieuws, en beoordeelden daarna hun cortisolreactie tijdens een stresstest.
Wat ze vonden: vrouwen die negatief nieuws hadden gelezen, produceerden later significant meer cortisol tijdens een sociale stresssituatie (Marin et al., 2012). Met andere woorden: negatief nieuws kan je stresssysteem “primen”.
3. Jongeren en volwassenen worden somberder van continue nieuwsconsumptie
In een grote internationale survey tijdens de COVID-19-pandemie vonden Garfin, Silver en Holman (2020) dat meer nieuws- en mediablootstelling gekoppeld was aan meer stress, angst en gezondheidszorgen. Belangrijk: dit verband bleef overeind wanneer ze corrigeerden voor persoonlijkheidskenmerken en eerdere klachten.
Ook onderzoek van Thompson et al. (2019) toonde dat meer nieuwsconsumptie rondom crises kan leiden tot langdurige stresssymptomen, zoals intrusieve gedachten.
4. Ons brein zoekt bedreigend nieuws sneller op
Waarom klikken we überhaupt zo vaak op slecht nieuws? Negativiteitsbias, het verschijnsel dat negatieve informatie meer aandacht krijgt, is uitgebreid onderzocht.
Een van de meest solide bevindingen komt van Soroka, Fournier en Nir (2019). In hun cross-culturele studie testten ze hoe mensen fysiologisch reageerden op nieuwsitems.
Resultaat: mensen vertoonden sterkere autonome reacties (zoals huidgeleiding) bij negatief nieuws dan bij positief nieuws (Soroka et al., 2019). Mogelijke verklaring? Ons brein wil het slechte horen, omdat bedreiging evolutionair gezien belangrijker is dan veiligheid.
5. Waarom doomscrolling zo snel een negatieve spiraal wordt
Recent onderzoek laat zien dat er een bidirectionele relatie is:
– negatief nieuws → meer angst → meer behoefte om nieuws te checken → opnieuw meer angst.
Bijvoorbeeld:
• Gehlbach et al. (2021) vonden dat verhoogde onzekerheid leidt tot compulsieve nieuwsconsumptie, wat op zijn beurt de emoties verder destabiliseert.
• Republiek van de replicatie: studies laten keer op keer zien dat hoe meer tijd je doorbrengt in negatieve nieuwsstromen, hoe lager je welzijnsscores worden (bijv. Thompson et al., 2019; Garfin et al., 2020).
6. Wat helpt wél? (Evidence-based)
Mindfulness
Mindfulness-interventies verbeteren emotieregulatie, waardoor mensen minder reactief worden op bedreigende informatie (Gu et al., 2015).
Beperken van nieuwsfrequentie
Holman et al. (2014) toonden al aan dat minder frequente nieuwsconsumptie tijdens crisis beschermt tegen langdurige stressreacties.
Actief kiezen van bronnen
Onderzoek naar media-effecten laat zien dat sensationele framing meer negatieve emoties oproept dan feitelijke berichtgeving (Boukes & Vliegenthart, 2017).
Conclusie
Je reageert sterk op slecht nieuws omdat je brein daar simpelweg op gebouwd is. Maar te veel negatief nieuws — vooral in korte tijd — kan je angstiger maken, je stresssysteem activeren en problemen groter laten lijken dan ze zijn.
Dat betekent niet dat je je moet afsluiten voor de wereld, maar wel dat je bewust mag doseren. Kleine aanpassingen, zoals het instellen van nieuwsblokken en kiezen van neutraal geformuleerde bronnen, kunnen al veel verschil maken.
Bronnen:
Boukes, M., & Vliegenthart, R. (2017). The effects of topic and news frames on emotions: A systematic review. Communication Research, 44(4), 1–29.
Garfin, D. R., Silver, R. C., & Holman, E. A. (2020). The novel coronavirus (COVID-2019) outbreak: Amplification of public health consequences by media exposure. Health Psychology, 39(5), 355–357. https://doi.org/10.1037/hea0000875
Gu, J., Strauss, C., Bond, R., & Cavanagh, K. (2015). How do mindfulness-based cognitive therapy and mindfulness-based stress reduction improve mental health? A systematic review and meta-analysis of mediation studies. Clinical Psychology Review, 37, 1–12.
Holman, E. A., Garfin, D. R., & Silver, R. C. (2014). Media’s role in broadcasting acute stress following the Boston Marathon bombings. PNAS, 111(1), 93-98.
Johnston, W. M., & Davey, G. C. L. (1997). The psychological impact of negative TV news bulletins: The catastrophizing of personal concerns. British Journal of Psychology, 88(1), 85–91.
Marin, M.-F., Morin-Major, J. K., Schramek, T. E., Beaupré, A., Perna, A., Juster, R.-P., & Lupien, S. J. (2012). There is no news like bad news: Women are more remembering and reactive to negative news than men. PLOS ONE, 7(10), e47189.
Soroka, S., Fournier, P., & Nir, L. (2019). Cross-national evidence of a negativity bias in psychophysiological reactions to news. PNAS, 116(38), 18888–18892.
Thompson, R. R., Garfin, D. R., Holman, E. A., & Silver, R. C. (2019). Distress, worry, and functioning following a catastrophic event: A national study of Americans’ responses to the 2017 hurricane season. Clinical Psychological Science, 7(1), 38–48.
Gehlbach, H., et al. (2021). Uncertainty, information seeking, and emotional responses: A meta-analytic review. Journal of Experimental Psychology: General, 150(2), 208–229.
