“Niet lullen maar poetsen, dat was mijn motto. Ik ben toch zeker geen zeikerd? Tot ik op een dag neerstortte op werk, alles was te veel en ik zag geen uitweg. Ik dacht altijd dat praten niks oplost. Maar het lucht op. En het gaf me mijn leven terug.”

Terwijl we terugblikken op de maand juni, welke in het teken stond van mentale gezondheid van mannen, is het belangrijk te reflecteren op de gemaakte vooruitgang en de uitdagingen die nog altijd bestaan op dit gebied. Hoewel er duidelijk stappen gezet zijn om barrières rondom gesprekken over mentale gezondheid te verlagen, blijft de Nederlandse man unieke uitdagingen ervaren die aandacht en begrip vereisen.

De huidige situatie

Wanneer we puur naar cijfers kijken, zoals op de afbeelding hieronder, lijken psychische aandoeningen minder vaak voor te komen bij mannen dan bij vrouwen. Maar hier speelt een belangrijke factor een grote rol, welke dit beeld waarschijnlijk vervormt: mannen spreken hun mentale klachten significant minder vaak uit. Het is daarom moeilijk om echt conclusies te trekken over dit soort cijfers.

Figuur 1: (Cijfers psychische gezondheid – Trimbos Instituut)

Bijzonder zorgwekkend, wanneer we kijken naar de mentale gezondheid van jongens en mannen, is het aantal suïcide-gevallen. Elke dag maken gemiddeld vijf mensen in Nederland een einde aan hun leven. In 2022 waren dat in totaal 1.916 mensen. Het zijn cijfers die binnenkomen, zeker als je weet dat ruim twee keer zoveel mannen (1.315) als vrouwen (601) suïcide pleegden. Vooral onder jongeren tot 30 jaar is de situatie zorgelijk: zelfdoding is inmiddels de meest voorkomende doodsoorzaak in deze groep.

Waarom juist mannen?

Waarom plegen mannen vaker suïcide dan vrouwen? Er zijn meerdere verklaringen. Eén daarvan is dat mannen over het algemeen minder snel hulp zoeken bij psychische klachten. Nog steeds heerst het idee dat “sterk zijn” betekent dat je geen zwakte toont. Praten over je gevoelens, toegeven dat het niet goed gaat? Dat voelt voor veel mannen als falen. Vooral jonge jongens leren vaak al vroeg dat emoties als verdriet, angst of onzekerheid ‘niet mannelijk’ zouden zijn.
Dat betekent niet dat jongens en mannen minder last hebben van mentale problemen – ze uiten zich alleen anders, en blijven vaker onder de radar. Irritatie, terugtrekgedrag, middelengebruik of overmatig gamen kunnen signalen zijn van onderliggende psychische klachten.

Stigma doorbreken: een gezamenlijke taak

Hoewel de aandacht voor mentale gezondheid toeneemt, blijft er rondom mannen dus nog veel stigma bestaan. Traditionele ideeën over mannelijkheid – zoals het idee dat mannen sterk, onafhankelijk en emotieloos moeten zijn – zorgen ervoor dat veel mannen hun gevoelens onderdrukken. Wellicht herken je dit uit de Netflix mini-serie Adolescence, welke in de afgelopen maanden populariteit heeft gewonnen. Door dit stigma, zoeken mannen vaak laat, of helemaal geen hulp bij psychische klachten.

Campagnes zoals “Ik ben er nog” van 113 Zelfmoordpreventie proberen dit stigma te doorbreken door het gesprek over mentale gezondheid open te breken. Maar maatschappelijke verandering gaat langzaam. Het vraagt inzet van ons allemaal: van individuen, scholen, werkplekken én de overheid.
In veel Nederlandse steden ontstaan inmiddels initiatieven en praatgroepen waar mannen hun verhaal kunnen delen. Ook op scholen en in bedrijven wordt mentale gezondheid steeds vaker bespreekbaar gemaakt.

Wat kun jij doen?

• Begin het gesprek: vraag aan een vriend, collega of familielid hoe het écht met hem gaat – en neem de tijd voor het antwoord. Een eenvoudig “Ik maak me zorgen om je, wil je erover praten?” kan al veel betekenen.
• Deel je eigen verhaal: als jij zelf ervaring hebt met mentale klachten, overweeg dan om daar (in kleine kring) open over te zijn. Door jouw verhaal te delen, geef je anderen aanmoediging om ook open te zijn.
• Leer signalen herkennen: volg een gratis online training van 113 (zoals ‘Ik ben er nog’) om beter te leren hoe je signalen van suïcidaliteit kunt herkennen én hoe je een moeilijk gesprek aangaat.
• Zorg voor een veilige omgeving: maak binnen je sportclub, vriendengroep of team duidelijk dat mentale gezondheid bespreekbaar is. Dat kan al door het onderwerp af en toe ter sprake te brengen of iemand in vertrouwen te nemen als je je zorgen maakt.

Samen verder

Men’s Mental Health Awareness maand herinnert ons eraan hoe belangrijk het is dat ook mannen zich veilig voelen om over hun mentale gezondheid te praten. Alleen samen – door te luisteren, te praten en het taboe te doorbreken – kunnen we zorgen voor een gezonde toekomst voor iedereen. En hoewel we juni gebruiken om hier licht op te schijnen, is dit natuurlijk het hele jaar door belangrijk.

Hulp nodig?

Ben jij of iemand in je omgeving in psychische nood? Neem (anoniem) contact op met 113 via www.113.nl of bel gratis 0800-0113. Er is altijd iemand die luistert.

Bronnen

113 Zelfmoordpreventie Lanceert Campagne “Ik ben er Nog.” 113 Zelfmoordpreventie lanceert campagne “Ik ben er nog” | 113 Zelfmoordpreventie. (z.d.). https://www.113.nl/actueel/113-zelfmoordpreventie-lanceert-campagne-ik-ben-er-nog

CBS: 1.916 Zelfdodingen in 2022. CBS: 1.916 zelfdodingen in 2022 | 113 Zelfmoordpreventie. (z.d.). https://www.113.nl/actueel/cbs-1916-zelfdodingen-2022#:~:text=Ruim%20twee%20keer%20zo%20veel,mannen%20nam%20het%20licht%20toe

Cijfers psychische gezondheid. Trimbos Instituut. (2022, December 1). https://www.trimbos.nl/kennis/cijfers/psychische-gezondheid-ggz/#geslacht