Dit is het tweede deel van ‘Samen Alleen op de Wereld: De Duistere Kant van Social Media’. Je kunt het eerste deel hier vinden.

De social media druk op jongeren

Jongeren leiden aan Social Media Stress (SMS). Ik onderga hier zelf de symptomen van. Scrollend lees ik in een rap tempo door mijn nieuwsoverzicht heen vol met nieuwtjes, filmpjes, foto’s en berichten van bekenden en minder bekenden, want ik wil niks missen. Het is leuk voor even en ik kijk al weer uit naar de volgende content. Maar wat heb ik hier nou eigenlijk aan? Ik word meegesleurd in deze vicieuze cirkel van nieuwe informatie en lijk er zelf geen controle over te hebben. Mijn angst is nog groter voor kinderen die op jonge leeftijd social media gebruiken. Zij willen graag overal bij horen uit angst om buitengesloten te raken. Zij gebruiken social media als maatstaf waar zij zichzelf continu mee vergelijken terwijl zij in hun jonge jaren hun identiteit ontwikkelen. Wat op social media normaal is, wordt in de werkelijkheid ook als normaal beschouwd. Dit leidt op den duur weer tot onzekerheden en depressies die in een vroeg stadium al ontwikkeld kunnen worden. Veel mensen in de top, werkzaam bij Google, Yahoo en Apple, zijn zelfs bang voor de negatieve effecten van social media gebruik. Zij sturen hun kinderen naar zogenoemde Waldorf-scholen. Op deze scholen zijn computers verboden en wordt er gewerkt met ouderwetse schoolborden en boeken.

Larry Rosen is een psycholoog die al jaren de gevolgen van technologie op mensen onderzoekt. Hij concludeerde dat jongeren die veel op Facebook en Twitter zitten narcistischer zijn dan diegene die dit niet doen. Ook leidt overmatig gebruik van social media tot concentratie-problemen bij jongeren. Uit zijn onderzoek is namelijk gebleken dat van iedere 15 minuten dat jongeren studeren, zij maximaal 3 minuten ook daadwerkelijk geconcentreerd zijn op datgene wat gedaan moet worden. Die andere 12 minuten, hoe onwerkelijk het ook klinkt, worden ingevuld met het staren naar hun mobieltje.

Moet ik nu stoppen met social media gebruiken?

Ik vroeg mij af of social media nou daadwerkelijk zo schadelijk voor ons is en of wij de negatieve effecten van social media zelf in de hand kunnen hebben. Hiervoor heb ik Jan-Willem Drost, werkzaam als gedragswetenschapper en cognitief gedragstherapeut, benaderd.

Ja en nee was zijn antwoord. “Social media brengt schadelijke risico’s met zich mee maar er zijn ook positieve aspecten”. Volgens Jan-Willem kunnen jongeren en kinderen dankzij social media de wereld verkennen op een relatief veilige wijze. Voor verlegen mensen is het helemaal ideaal omdat zij via platformen als Facebook en Twitter zichzelf gemakkelijk kunnen presenteren. Het biedt ook een andere vorm van veiligheid. Zo kan je via social media kanalen laten weten of het goed met je gaat zodat dierbaren gerust worden gesteld.

We moeten niet stoppen met social media gebruik, maar er wel goed mee om leren gaan. “Het is alleen belangrijk dat kinderen beseffen dat alles wat op het internet wordt gezet, voor altijd blijft bestaan” waarschuwt Jan-Willem. Hij denkt dat social media schadelijk zijn, vooral voor kinderen, wanneer zij hier niet bewust mee omgaan. Ontzettend veel verschillende informatie moet verwerkt worden en dat kunnen onze hersenen soms niet aan en dat kan in extreme mate zelfs leiden tot geheugenstoornissen. Om alle irrelevante en overtollige informatie in je nieuwsoverzicht te voorkomen raad Jan-Willem aan om een grote schoonmaak te houden wat betreft het informatieaanbod.

Dat sociale media kan leiden tot depressie sluit Jan-Willem zeker niet uit. Hij is van mening dat men dit zelf in de hand heeft. Door het overmatig gebruik van social media is men meer bezig met hun online wereld dan met de echte wereld. “Het is namelijk zo dat depressies worden veroorzaakt door onzekerheden en jaloersheid. Facebook kan beide emoties opwekken”. We zijn geobsedeerd door wat anderen meemaken. Het is volgens hem belangrijk dat wij uitkijken met Facebook. De pagina’s en mensen die wij volgen bepalen namelijk met welke informatie wij iedere dag worden geconfronteerd. “Waar is toch die tijd gebleven waarin meisjes met krijtjes op de stoep tekenden en de jongens in bomen klauterden?”

Jan-Willem maakt zich zorgen om de jongere generatie die in dit stadium van hun leven hun identiteit en gedrag ontwikkelen. “Ik ben bang voor spiegelgedrag en het normaliseren van online gedrag in de echte wereld”. De lat voor wat normaal is wordt continu verlegd. “Social media zijn een verbloeming van de werkelijkheid. Leef daarom niet in je eigen gedachtewereld. Zo voorkom je dat je zelf een verkeerde identiteit gaat ontwikkelen”.
Om de social media verslaving tegen te gaan moet je het web op gaan met een doel. Zo voorkom je dat je als een zombie aan het scrollen bent door je nieuwsoverzicht. Naast het schoonmaken van jouw informatieaanbod raadt Jan-Willem ook aan om daarna een moment voor jezelf te nemen om te bedenken welke onderwerpen jou interesseren. Vervolgens kun je deze pagina’s gaan volgen. Door, naast de schoonmaak, deze stap te ondernemen maak je van social media een nuttige informatievoorziening. “Uiteindelijk komt het neer op een kwestie van willen en doen!”.

Denk de volgende keer dus even na voordat je naar je mobieltje grijpt. En tot slot, lees een keer een boek of maak een verfrissende wandeling.