“Zitten is het nieuwe roken”, schrijft Erik Scherder in zijn boek Laat je hersenen niet zitten: hoe lichaamsbeweging de hersenen jong houdt. Er is destijds actie ondernomen tegen roken door teksten op de pakjes sigaretten te drukken, maar ook door de regel dat je in horecagelegenheden niet meer mag roken. Kortom, er is beleid. Zoiets moet ook ontwikkeld worden tegen het gevaarlijke zitten dat tot allerlei aandoeningen leidt.

Bewegen en het brein

Auteur Erik Scherder is hoogleraar neuropsychologie en hoogleraar bewegingswetenschappen. Als er íemand is die de combinatie van brein en beweging in kaart moet brengen, is hij het. Hij schreef dan ook een genuanceerd boek over bewegen en over het brein en de verbinding tussen die twee. Als er iets duidelijk wordt in deze publicatie, is dat er nog heel weinig onderzoek is gedaan naar dit onderwerp. Alleen bij inactieve mensen in bijvoorbeeld het verpleeghuis, is bewezen dat bewegen goed is voor het brein. Ik hoopte dat er adviezen in zouden staan om je hersenen te verbeteren.

Beloftes

De voorkant en de achterkant van het boek beloven bewijzen voor de positieve relatie tussen het brein en bewegen. Uit wetenschappelijk onderzoek zou blijken dat lichaamsbeweging ons brein in conditie houdt. Dat maakt het boek niet waar, want steeds lees je dat er nog niet veel onderzoek naar gedaan is. Heel eerlijk is de beschrijving van allerlei hersenaandoeningen (o.a. dementie, verstandelijke beperking en autisme), waarbij ontzettend weinig bekend is over de invloed van beweging op het brein.

Dat leidt tot enige teleurstelling. Het boek Laat je hersenen niet zitten, voldeed in het geheel niet aan mijn verwachtingen. Toch vond ik het de moeite waard om te lezen. Scherder strooit met mooie, aansprekende voorbeelden en maatschappelijke problemen. Wat doet jaren in de gevangenis zitten (in de praktijk: op bed liggen) met het brein van mensen die door verwaarlozing en hersenletsel toch al minder goede hersenen hebben? Is bedrust wel nodig in het ziekenhuis? Heeft kauwen invloed op het brein, en is de verzorging wel alert op goed zittende kunstgebitten van opgenomen mensen?

Ouderen

De oudere mens komt door het hele boek heen vaak aan bod. De auteur zet ons aan het denken over hoe we met oudere en zieke mensen omgaan die uren op bed liggen of in een stoel hangen. Het moet niet mogen dat ouderen met dementie of mensen met een verstandelijke beperking niet bewegen. Dat geldt ook voor ouderen die nog thuis zijn, maar nooit meer buiten komen. In het ziekenhuis is het al niet beter, omdat mensen weinig meer te doen hebben dan liggen en wachten.

Dit boek heb ik met interesse en plezier gelezen. Het is gemakkelijk te begrijpen, je hebt geen voorkennis nodig. Het stoort me wel dat de uitgever de omslag heeft voorzien van teksten die niet waargemaakt kunnen worden.

Ik heb de indruk dat het boek meer over bewegen gaat dan over het brein. Maar het optreden van Scherder in de media en de inhoud van het boek Laat je hersenen niet zitten, zijn geslaagde pogingen om het onderwerp op de agenda te zetten.