De feestdagen zijn weer voorbij. Net als de vele acties voor ‘eenzame ouderen’, kerstdiners, kaartenacties, noem maar op. Er wordt namelijk gezegd dat niemand alleen hoort te zijn met de kerst. En de rest van het jaar dan wel?

Na de jaarwisseling gaan we weer terug naar de waan van de dag. Naar onze eigen sores. Die ‘eenzame ouderen’ zijn – na al die aandacht in december – toch niet eenzaam meer? Wat is ‘eenzaamheid’ eigenlijk?  En zijn alleen ouderen eenzaam? Nog belangrijker, hoe kunnen we eenzaamheid verminderen?

Eenzaamheid

Eenzaamheid is “het gevoel alleen te zijn, geïsoleerd te zijn van ‘de anderen’. Onderzoekers omschrijven eenzaamheid als het ervaren verschil tussen gewenste- en aanwezige contacten. Uit neuropsychologisch onderzoek naar eenzaamheid is duidelijk dat bij eenzaamheid hetzelfde hersengebied geactiveerd is als wanneer men fysieke pijn voelt. Blijkbaar gaat het niet zozeer om een wens tot het hebben van contacten, als wel om een basale behoefte aan verbondenheid.”

43% van de volwassen bevolking (19 jaar en ouder) gaf in 2016 aan eenzaam te zijn. 10% gaf aan ernstig of zeer ernstig eenzaam te zijn. Het zijn dus niet alleen maar ouderen die zich eenzaam  voelen.

Contact

Als kind ging ik regelmatig de buurt in. Een praatje maken bij getrouwde stellen wiens kinderen de deur uit waren. Bij weduwen, alleenstaanden, mensen van allerlei leeftijden. Dit deed ik ook op de camping waar we  jaarlijks kwamen. Voor mij waren deze bezoekjes de normaalste zaak van de wereld. Van eenzaamheid of eenzame ouderen had ik nog nooit gehoord.

Een kopje thee, een koekje, kletsen over… ik weet het niet meer. Wat ik nog wel weet is het plezier dat de mensen beleefden. Net als ikzelf. Naarmate de jaren verstreken werden de bezoekjes minder. Mensen verhuisden, overleden en ik ging studeren. Ik wilde kinderen helpen, ik had idealen.

Idealen

Met idealen lijk je tegenwoordig in onderwijs, zorg- en welzijnsland niet echt ver meer te komen. Jarenlange bezuinigingen, Fuseren, registreren en andere ingewikkelde woorden met ‘eren’. Tijd is geld. Productiviteit en rentabiliteit zijn de norm geworden. Elke minuut moet verantwoord worden. Werk dat vroeger door vier mensen werd uitgevoerd, dient nu door twee personen in de helft van de tijd te worden gedaan. Dat betekent automatisch dat er zaken zullen moeten af vallen. Het ‘gewone’ praatje, de verbondenheid, de menselijke maat?

Verbinding

De samenleving is individualistischer geworden. Buren kennen elkaar nauwelijks en kunnen steeds minder van elkaar hebben. Eigen ontwikkeling wordt steeds belangrijker, want ‘stilstand is achteruitgang’. Trainingen zoals persoonlijk leiderschap schieten als paddenstoelen uit de grond.

De jeugd zit vastgelijmd aan hun smartphone of tablet, net als veel van hun eigen ouders. Five minutes of fame op social media. En veel likes… Het perfecte plaatje. Uit onderzoeken blijkt dat veel gebruik van sociale media eenzaamheid in de hand werkt. Weten jongeren – dat geldt eigenlijk voor meerderen – nog wel hoe ze in het echte leven contact moeten maken? Of hoe je een gesprek aanknoopt met een ander? De meest eenvoudige vraag die je kunt stellen: hoe gaat het?

Écht luisteren

Vraag jij dit nog wel eens aan anderen? En wil je dan ook echt weten hoe het met iemand gaat? Of vraag je dat alleen voor de vorm? Een adjunct-directeur van de organisatie waar ik ooit werkte vroeg één keer hoe het met me ging. Ik vertelde dat ik het lastig vond om de balans te vinden. Het was de grootste fout van mijn leven om naar waarheid te antwoorden. De reactie: “Oh, heb je dat al besproken met je teamleider?” Ze zat hier duidelijk niet op te wachten. Ze hoefde wat mij betreft niet eens te reageren, maar alleen te luisteren. Echt te luisteren.

Echt luisteren is moeilijk. Je moet in staat zijn om je eigen ideeën, behoeften, oplossingen, oordelen en meningen voor je te houden. Vaak hebben mensen alleen behoefte aan een luisterend oor, iemand die hun begrijpt en ziet staan. Dat ze ertoe doen. Als je dat voor elkaar krijgt, dan komen er mooie gesprekken op gang en maak je écht verbinding met iemand. Probeer het. Ik kan het je zeker aanraden.

Structureel en een persoonlijke aanpak

Een maand wat extra  aandacht besteden aan anderen of een ‘week tegen de eenzaamheid’ is naar mijn idee niet de oplossing om eenzaamheid in onze samenleving te verminderen. Het vraagt om een structurele en persoonsgerichte aanpak, want er kunnen verschillende redeneren zijn waarom iemand eenzaam is. Regelmatig persoonlijk contact en verbondenheid kunnen – naar mijn idee – bijdragen aan minder eenzaamheid. Dus stop met swipen op die smartphone en zoek het contact op in het echte leven!

bronnen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Eenzaamheid
https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/eenzaamheid/cijfers-context/samenvatting
https://www.ggznieuws.nl/home/verminderen-gebruik-van-social-media-vermindert-eenzaamheid-en-depressie/
https://www.glamour.nl/nieuws/wil-je-weten/a29953948/hashtag-eenzame-jongeren/

Geschreven door Marieke van Gennip

Naast het feit dat 'taal zeg maar echt haar ding is', helpt Marieke als basispsycholoog ook graag kinderen die vast (dreigen) te lopen. Deze twee werelden mag ze combineren in haar huidige baan waarbij ze kinderen met dyslexie begeleid. Daarnaast is schrijven haar grootste hobby. Als ze daarmee bezig is, vergeet Marieke alles om haar heen. Het is een soort meditatie. Een flow. Ze schrijft graag over het dagelijks leven en wat ze daarin allemaal meemaakt, maar ook vertelt ze verhalen van anderen die dit kwijt willen en minder goed zijn in het schrijven. Tot slot wil ze mensen aan het denken zetten. Psyblog is daar een mooie plek voor.

2 comments

  1. Ik ben lang erg eenzaam geweest en dit was heel moeilijk om te doorbreken. De meeste mensen hebben geen tijd om te luisteren, omdat ze moeten werken. Daarom wil ik er wel echt kunnen zijn voor mensen. Nier makkelijk, wel keihard nodig!

    1. Beste Geeske,
      Wat knap dat je dit hebt gedeeld. Hoe is het je gelukt om de eenzaamheid te doorbreken? Misschien dat andere mensen in dezelfde situatie hier ook steun aan hebben. En wat fijn dat jij er echt voor andere mensen wil zijn.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *