Ik schrik. Ik val. Ik huil. Ik schreeuw. Ik vloek. Ik tier. Ik lijd. Hoe moet ik verder met een gat in mijn hart, mist in mijn hoofd en mijn (zelf)vertrouwen aan diggelen? Mijn bloed bevriest. Gedachten tuimelen over elkaar heen. Ik ben in shock. Nooit had ik gedacht zo door anderen bedrogen te worden. Wie kan ik nog vertrouwen? Zwaar verdoofd dwaal ik door huis met het spreekwoordelijke mes in mijn rug. Wanneer word ik wakker uit deze nachtmerrie? Ik vecht voor wat ooit is geweest. Ik doe alles. Ik strijd, ik worstel… en krabbel zo goed en zo kwaad als het kan weer op.
Hoe kan het dat ik na een heftige gebeurtenis weer op kan krabbelen? Familiekwaal? Onkruid? Ligt de vloer niet lekker? Is het veerkracht? Of is het wat anders?
Volgens het Van Dale woordenboek heeft veerkracht drie betekenissen:
- (natuurkunde) vermogen om de vorige stand weer in te nemen, nadat iets ingedrukt, uitgerekt enz. is geweest
- soepelheid, lenigheid
- kracht van lichaam en geest om zich snel te herstellen.
Al deze betekenissen zijn van toepassing. Zelfs de eerste waarbij je dat misschien niet meteen denkt. Er is zeker iets ingedrukt. Met een impact van zo’n 200 km per uur.
Een half jaar later lig ik weer op de grond, maar nu kan ik letterlijk niet opkrabbelen. Ik word op bed gelegd. Waarom lukt het me niet om naar de wc te gaan? Daar was ik toch naar onderweg? De hulpdiensten zijn gebeld. Waarom? Ik kan echt wel zelf plassen. Een ambulancebroeder steekt een naald in mijn arm. Ik word misselijk en voel dat iemand mijn hoofd wat opzij duwt. Er wordt een handdoek gehaald. Flarden van stemmen, sensaties en beelden. Ik word naar buiten gereden en voel regendruppels op mijn gezicht. Ze rijden me de verkeerde kant uit! De ambulance staat toch voor aan de straat? Dan hoor ik een sirene. Ik moet nog steeds plassen. Weer stemmen. Ik voel dat ik wordt overgeheveld op een bed. Er wordt een band om mijn hoofd getrokken zodat ik stil lig. Er wordt een echo apparaat gehaald. Hoezo? Ik ben niet zwanger. Mijn blaas zit alleen vol. Ik krijg een kapje over mijn neus en mond. Adem maar goed in en uit…
Als ik wakker word, lig ik alleen op een grote zaal. Ik zie wazig, heb het koud en dorst, maar hoef niet meer te plassen. Lang leve de katheter! Er lopen slangetjes en kabeltjes van mijn lichaam naar apparaten. Een arts vraagt of ik weet wat er is gebeurd. Ja, er zat een bloedprop in mijn hersenen. Drie dagen later ben ik weer thuis. Ik strijd, ik worstel…en krabbel zo goed en zo kwaad als het kan weer op.
De twee functies van veerkracht
Veerkracht heeft twee functies: een beschermende functie, waarbij het een buffer vormt tegen stressoren en moeilijke ervaringen, en een herstellende functie waarbij je weer ‘terugveert’ na tegenslag. Na verloop van tijd kun je weer je gewone, vertrouwde zelf worden. Dat kost veel tijd, maar ook het doorvoelen en accepteren van al je emoties.
Veerkracht lijkt deels aangeboren en deels aangeleerd. Je kunt vaardigheden en competenties aanleren om je mentaal welbevinden te versterken waardoor ook de veerkracht wordt versterkt. Door het trainen van vaardigheden als emotie- en stressregulatie, flexibiliteit en het omgaan met tegenslagen leer je wat voor jou helpend kan zijn, maar ook ontwikkel je vertrouwen dat je er weer bovenop komt.
Het kan zijn dat je professionele hulp en ondersteuning nodig hebt. Vooral als het ‘terugveren’ niet lukt. Bijvoorbeeld als je iets heel heftigs hebt meegemaakt of als een ervaring de spreekwoordelijke druppel is. Er is dan een kans dat je een posttraumatische stressstoornis ontwikkelt.
What doesn’t kill you makes you stronger
Korte tijd later word ik weer tegen de grond geslagen. Hoeveel tegenslagen kan een mens in korte tijd verwerken? Een half leven samen met één zin vervlogen. ‘Wij’ wordt weer ‘ik’ en ‘jij’. Mijn hart is gebroken. Ik heb tegen de bierkaai gevochten (en ik lust geen bier). Kan ik dit allemaal te boven komen? Ik ben leeg. Leeg van verdriet. Het spreekwoordelijk mes zit nog dieper in mijn rug. Ik strijd, ik worstel…en veer weer op.
Na een aantal maanden ervaar ik een soort herwaardering voor het leven. Ik heb bedrog, een zwaar herseninfarct en een relatiebreuk overleefd. Voor het eerst in mijn leven ga ik op mezelf wonen. Dat is ontzettend spannend. En natuurlijk voel ik nog intens verdriet, pijn en gemis, maar ik weet dat ik het red (toch ook iets met onkruid?). Mede dankzij de steun van zoveel lieve mensen om me heen, maar ook door de tijd te nemen en milder voor mezelf te zijn. Ik maak weer plannen; nee, geen bucketlist. Wel een lijst met dingen die me leuk lijken om te doen. Ik ben blij met wat ik heb en wat ik nog kan. Ik heb zoveel geluk gehad en als ik kijk waar ik vandaan kom dan heb ik enorme stappen gemaakt. Er is iets wezenlijks veranderd waardoor veerkracht een understatement is. Wat zou het dan wel kunnen zijn?
Als ‘Kerstcadeau’ krijg ik nog een trap na, maar die zag ik aankomen. Ondanks het verdriet en de pijn, blijf ik overeind. Zou er dan toch een kern van waarheid schuilen in het gezegde: what doesn’t kill you makes you stronger?
Bronnen:
Veerkracht – Mentaal Vitaal
Sterker door ellende, hoe doe je dat? – Mentaal Beter
Gratis woordenboek | Van Dale
Wat heeft veerkracht te maken met mentaal welbevinden? | Gezond Leven
