‘What doesn’t kill you makes you stronger.’ Met deze zin eindigde mijn vorige blog: Veerkracht: vallen, opstaan en groeien – PsyBlog. Ik heb jullie daarin een kijkje gegeven in mijn leven dat door verschillende heftige gebeurtenissen in korte tijd volledig op z’n kop kwam te staan. In die tijd zat ik niet te wachten op zo’n zin. Maar naarmate de tijd vorderde, ging ik anders naar dingen kijken en ging ik mezelf ook echt anders voelen. Zoals ik eerder aangaf, is er iets wezenlijks in mezelf veranderd na alle ellende, waardoor de term veerkracht een understatement is. Hoe noem je die wezenlijke verandering dan wel? En op welke gebieden hebben er veranderingen plaats gevonden?

PostTraumatische Groei

Na tegenslagen en heftige gebeurtenissen kan het zijn dat je transformeert in een soort 2.0 versie van jezelf. Je floreert, maakt een grote persoonlijke groei door en je ervaart een hogere kwaliteit van leven. Dit fenomeen heet PostTraumatische Groei (PTG) en is bij toeval ontstaan na onderzoeken bij overlevenden van de veerbootramp met de Herald of Free Enterprise in 1987. Zo’n 43% van de overlevenden die meededen aan het onderzoek gaven aan dat hun leven na de ramp positiever was geworden. De verwachting was dat er slechts een paar overlevenden positiever zouden zijn geworden en niet bijna de helft.

Richard Tedeschi en Lawrence Calhoun hebben als grondleggers van de PostTraumatische Groei theorie een wetenschappelijke definitie hiervoor vastgesteld: positieve psychologische veranderingen als gevolg van het worstelen met traumatische of moeilijke levensomstandigheden.

De groei treedt dus niet op als een direct gevolg van trauma; het gaat om de worsteling van het individu om zich aan te passen aan de nieuwe realiteit in de nasleep van het trauma die de mate van groei bepaalt. Gelukkig zijn er meer meldingen van groei in de nasleep van traumatische gebeurtenissen dan meldingen van psychiatrische stoornissen.

Wat is nu het verschil met veerkracht? Bij veerkracht word je weer je ‘normale zelf’ terwijl bij PostTraumatische groei je niet meer de oude wordt, omdat je een nieuwe manier van denken, voelen en gedrag hebt ontwikkeld. Je kan niet meer terug naar het oude. Daarvoor is er te veel gebeurd.

Veranderingsgebieden

Uit onderzoek komen vijf gebieden naar voren waarop mensen met PostTraumatische Groei veranderingen waarnemen:

1. Meer waardering voor het leven

Mensen kunnen besluiten gezonder te gaan leven, meer te gaan genieten van de kleine dingen, andere prioriteiten te stellen of het leven meer als blij of interessant zien als ze deze verandering ervaren.

Ik leef nog! Leven is het meervoud van lef, aldus Loesje. Ik geniet volop van alle mooie dingen die het leven te bieden heeft. Dat betekent niet dat mijn leven nu één groot hedonistisch feest is (gelukkig maar, want op feestjes houd ik het toch al niet zo lang meer vol). Ik heb ook nog steeds dagen waarop ik denk: wat een domme actie van mezelf, mij niet appen, laat me slapen of houdt het dan nooit op. Maar ik ga daar nu beter mee om.

2. Betere en hechtere persoonlijke relaties

De waarde die iemand hecht aan persoonlijke relaties kan anders worden. Mensen kunnen bijvoorbeeld meer aandacht voor anderen hebben, zichzelf meer openstellen of meer empathisch worden. Aan de andere kant kan iemand ook selectiever worden in de keuze van vrienden.

Ik ben gezegend en enorm blij met zo veel lieve mensen om me heen die er voor me zijn. Die de moeite en tijd voor me nemen in hun drukke levens. Die het beste in mij naar boven halen. Die me tot denken en handelen aan kunnen zetten en willen dat ik floreer. Die me mogen om wie ik ben en wie ik nog kan worden.

3. Bewustwording van eigen kracht

Door het ervaren van meer persoonlijke kracht, krijgen mensen automatisch meer zelfvertrouwen, veerkracht en inzicht in eigen kunnen.

Het onzichtbare, naar erkenning zoekende, onzekere meisje in mij is verdwenen. Ze is met de oude ik gestorven. Er is een nieuwe ik opgestaan: de powervrouw met ballen. Ik sta steviger in mijn schoenen. Dat heeft soms wel wat voeten in de aarde gehad. Schoenen… voeten… in ieder geval groeit stap voor stap de innerlijke kracht.

4. Ontdekking van nieuwe kansen in het leven

Oude doelen kunnen zinloos worden, waardoor mensen op zoek gaan naar nieuwe doelen en taken. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot verandering van beroep, ontwikkeling van nieuwe interesses of ontplooiing van nieuwe activiteiten.

Het leven is voor mij één grote ontdekkingsreis. “Waarom binnen je comfortzone blijven als daarbuiten veel meer te beleven valt” (nog meer wijsheid van Loesje). Zo ontdekte ik laatst dat een pak van 400 gram verse spinazie wél in mijn koekenpan past. Geïntrigeerd stond ik naar de magie van het slinken van spinazie te kijken. Zo blij en verwonderd als een kind.

En als je jaren geleden tegen me had gezegd dat ik naar de sportschool zou gaan, had ik je echt voor gek verklaard. Nee joh, al die apparaten, me in het zweet werken, dat is niets voor mij. Inmiddels sport ik al meer dan een jaar. Het geeft me een helder hoofd, ik krijg er energie van en het doet iets met mijn stemming (chocolade ook nog wel, maar daar word ik dan op de langere termijn niet volijker van).

Ik maak plannen voor nieuwe avonturen, exploreer en doe veel voor de eerste keer.

5. Intensivering van het spiritueel bewustzijn

Als mensen een traumatische gebeurtenis meemaken, kan dit existentiële vragen oproepen. Mensen kunnen meer, ook minder overigens, geïnteresseerd raken in spiritualiteit, religie of een bepaalde levensfilosofie.

Bij het woord ‘spiritueel’ moet ik altijd aan Jomanda denken in haar blauwe gewaad. Wat me dan weer de kriebels bezorgt.

Ik geloof niet in een allesomvattende Godheid. Ook geloof ik niet dat alles met een reden gebeurt. Soms is het echt ‘gewoon’ vette pech, samenloop van omstandigheden of een geval van op de verkeerde plaats op het verkeerde moment. Wel geloof ik in de kracht van het universum. Dat het universum voor me kan werken. Vraag me niet hoe; geen idee. Maar dat is dan denk ik wat er wordt bedoeld met spiritueel bewustzijn.

Terug naar de zin ‘what doesn’t kill you makes you stronger’. Deze zin is in feite een andere beschrijving voor PostTraumatische Groei. Ik ben gevallen. Ik heb gestreden. Ik heb geworsteld. Ik ben opgestaan. Ik ben gegroeid.

Bronnen:
– Veerkracht – Mentaal Vitaal
– Sterker door ellende, hoe doe je dat? – Mentaal Beter
– Woordenboek | Van Dale
– Wat heeft veerkracht te maken met mentaal welbevinden? | Gezond Leven
– Wat is PostTraumatische Groei? | Sterker door Ellende (sterker-door-ellende.nl)
– Posttraumatische groei – Wikipedia
– Jongkind & Vonk (2021). PostTraumatische Groei. Hoorn: Et Emergo.