Keuzevrijheid?

China en Noord Korea worden bestuurd en geleid door een dictator. Vanuit een westers oogpunt moet het verschrikkelijk lijken om inwoner te zijn van één van deze landen. De meeste dingen zijn aan banden gelegd, mensen hebben weinig vrije wil en de keuzevrijheid is gering. Dit klinkt voor de gemiddelde Nederlander als een verschrikking om in te leven, maar is dit wel zo?

In de huidige maatschappij, die we het best kunnen bestempelen als onze ‘consumptiemaatschappij’, is bijna alles een vrije keus. Vanaf jonge leeftijd gaat het om het maken van keuzes. Als kind krijg je waarschijnlijk de keus van je ouders welke sport je wilt beoefenen. Wanneer je op de middelbare school komt, zul je waarschijnlijk het idee hebben een gsm nodig te hebben. Succes met je keuze, de kans groot dat je bomen het bos niet meer ziet.

Naarmate we ouder worden, zullen de keuzes die we maken steeds belangrijker en ingrijpender worden. Welke studie moet je volgen? Welke baan wil je najagen? Wie zijn je vrienden? In dagelijkse bezigheden zul je ook tegen steeds meer keuzes aanlopen, welke supermarkt bezoek je, en welke producten koop je daar? Het hebben van al deze mogelijkheden zou je als mens toch gelukkiger moeten maken.

Barry Schwartz valt dit standpunt aan. Hij claimt dat mensen in de westerse wereld, juist niet meer vrijheid hebben, maar verlamd worden door al deze keuzes. Hoe groter het aanbod waaruit je in deze maatschappij je keuze moet maken, of het nu gaat om een auto of een studie, des te groter is de kans dat je een foute keus maakt. Door het grote aanbod zou je als consument beter in staat moeten zijn de ‘beste’ keus te maken. Dus als je op één of meerdere eigenschappen van een product een mindere keus maakt dan is er uiteindelijk maar één iemand die je hiervan de schuld kan geven: jezelf. Zo ook wanneer je een mobiel abonnement afsluit, als dat in meerdere opzichten een prima keus is, is er altijd nog een iets betere keus. Wanneer je dit in je achterhoofd hebt, hoe gelukkig kun je dan zijn met je keus, want je hebt nooit de optimale keus gemaakt.

The more is the better?

The more is the better, is dus uiteindelijk een statement die niet op gaat. Dit is wat Barry Schwartz ‘the Tyranny of Choice’ noemt. Waarom maakt keuze ons ongelukkig?

1. Mensen ervaren meer spijt van een keuze, en anticiperen hier ook op.
2. De tijd die mensen nemen om hun keus te maken, is nooit optimaal besteed want de kans dat je de perfecte keus maakt is miniem.
3. Mensen verwachten simpelweg te veel van de ‘keus’ die ze maken.
4. Na het maken van een keus, die niet opleeft naar de verwachtingen die mensen hebben, kunnen ze alleen zichzelf de schuld geven.

Uit onderzoek is gebleken dat landen waarin keuzevrijheid beperkt is, e.g. Denemarken, mensen gelukkiger zijn. Mensen maken hier geen keus over hun kinderopvang, of over hun zorgverzekering. Deze keuzes zijn allemaal al genomen door de overheid.

Is het niet zo dat de mens zijn geluk groter wordt als er grenzen gesteld worden, ongeacht of deze door de overheid, hun culturele overtuigingen, of door een religie bepaald worden?