De jongere met zwarte kleding, zwarte haren, armen vol met littekens. Of de borderliner, ook met armen onder de littekens, altijd maar aandacht vragend. Dat zijn toch de mensen die zichzelf beschadigen of automutileren? Aan dit stereotype wordt vaak gedacht wanneer het gaat om “zelfbeschadiging”, met een schreeuw om aandacht als belangrijkste motief. Dat dit beeld totaal niet klopt met de werkelijkheid moge duidelijk zijn. Maar wat is zelfbeschadiging dan eigenlijk wel?
Wat is zelfbeschadiging?
Zelfbeschadiging is het bewust en onbewust toebrengen van letsel aan het eigen lichaam, zonder de intentie te hebben het leven te willen beëindigen. Dat letsel, daar vallen heel veel dingen onder. Denk maar aan snijden, branden, krassen, krabben, haren trekken, hoofdbonken, voorwerpen in het lichaam brengen of schadelijke stoffen innemen. Met heel veel redenen, maar uitdrukkelijk niet om eraan te overlijden. De term ‘zelfbeschadiging’ is trouwens een vertaling van het Engelse ‘self-harm’ Er zijn een hoop andere termen in omloop, denk aan ‘zelfverwonding’, ‘auto-agressie’ en ‘automutilatie’, maar de term zelfbeschadiging is de meest algemene en biedt in de visie van Stichting Zelfbeschadiging, de meest waardevrije beschrijving, onder andere omdat het niet per definitie opzettelijk of agressief gedrag veronderstelt.
Komt vaker voor dan je denkt
Zelfbeschadiging is vaak een uiting van psychische pijn, boosheid of verdriet. De handeling is op de persoon zelf gericht en niet op anderen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is het niet zo dat mensen die zichzelf beschadigen geen pijn voelen. Ze voelen wel degelijk pijn, maar het moment waarop kan verschillen. Ook is het niet zo dat mensen die zichzelf beschadigen gek zijn, een gevaar voor anderen vormen of per definitie hun leven willen beëindigen. Maar er wordt nauwelijks over gepraat. Angst en schaamte leiden er vaak toe dat mensen hun zelfbeschadiging geheimhouden.
15.000 mensen op de spoedeisende hulp
In Nederland bezoeken jaarlijks ca. 15.000 mensen de spoedeisende hulp (SEH) als gevolg van zelfbeschadiging (Veiligheid.nl, 2017). Er is daarbij een piek te zien bij jongeren van 20-24 jaar en volwassenen van 40-44 jaar. Ruim 1/3 van die groep mensen wordt behandeld voor open wonden op armen, polsen, benen en romp. Een eenduidige manier om waardig om te gaan met mensen die zichzelf beschadigen, bestaat helaas (nog) niet. Wat werkt? En wat werkt niet? Mensen worden daardoor nog steeds heel verschillend behandeld. Sommigen krijgen bij bezoek aan een spoedeisende hulp de beste zorg, anderen krijgen verwijten te horen of worden zelfs gehecht zonder verdoving.
Behandeling
Zelfbeschadiging is geen stoornis uit de DSM. Het staat niet op zichzelf en kan dan ook beter gezien worden als overlevingsstrategie. Zelfbeschadiging is vaak een symptoom van een groter (onderliggend) probleem en een middel om ‘staande te blijven’ Wanneer de onderliggende problematiek wordt aangepakt, is er een grote kans dat de zelfbeschadiging vermindert of zelfs helemaal geen functie meer heeft. En dus stopt.
Verbetering zorg
Het lijkt hoog tijd om toe te werken naar een landelijk geldige kwaliteitsstandaard rondom zelfbeschadigend gedrag in de GGz en het sociale- en welzijnsdomein. Eentje die de wetenschappelijke state-of-art, de praktijkkennis van hulpverleners en vooral ook de ervaringskennis vanuit cliënten- en naastenperspectief samenbrengt tot een een goed uitvoerbare en geharmoniseerde handelswijze bij zelfbeschadiging in verschillende settings. Als start van een duurzame samenwerking starten Stichting Zelfbeschadiging en MIND daarom een meldactie om te inventariseren hoe mensen daadwerkelijk behandeld worden,
Stichting Zelfbeschadiging en MIND
Stichting Zelfbeschadiging richt zich op het bevorderen en ondersteunen van de eigen regie en eigen kracht van mensen die zichzelf beschadigen en hun naasten. De stichting streeft daarbij naar een klimaat waarin openheid, veiligheid, authenticiteit en acceptatie belangrijke pijlers zijn.
MIND wil psychische problemen voorkomen en mensen die hiermee te maken hebben ondersteunen. MIND is een initiatief van Fonds Psychische Gezondheid/Korrelatie en het Landelijk Platform GGz.
Ik deed het al toen ik een jaar of 8/9 was. Haren uit mijn hoofd trekken. Het is me gelukt om daar mee te stoppen toen ik een jaar of 23 was. Gevolg, kale plekken die nooit meer weggaan. Daarna met tussenpozen van jaren zelfbeschadiging op m’n bovenarmen, dat ziet niemand met korte mouwen. En nu ben ik 61 en heb ik het vorige week weer gedaan, ik voel liever de pijnlijke open plekken dan de geestelijke pijn waar ik blijkbaar niet mee om kan gaan. Mijn dochter doet het ook, zij bijt haar wang kapot, dat ziet ook niemand.
toen ik 10 was deed ik mezelf al pijn
ik trok dan vooral aan mijn haar
maar toen ik 16 was begon ik op mijn arm te bijten en om op mijn hoofd op de muur te bonken. het rode plek op mijn hoofd had iedereen gezien ik schaamde mij rot.
toen moest iedereen zeggen met wat ik voortaan moet doen als de woede weer bij mijn opkomen. echter toen ik 17 was had ik het weer want toen begon ik weer op mezelf te bijten. toen had ik het weer een paar keer gedaan het werkte verslavend alleen maar om mij beter te voelen.
ben nu 3-2 jaar schoon verklaard
maar ik weet niet tot hoelang ik het volhoud
maar het op mezelf bijten dat ziet niemand al helemaal niet wanneer je lange mouwen aantrekt
Sinds kort is er een nieuw lotgenotenforum voor mensen die aan zelfbeschadiging doen.
Je kan dit forum terug vinden op:
https://www.zelfbeschadiging.be
Hi, ik ben 14 en snij me nu al n paar maanden ( een half haar geleden deed k het voor het eerst maar dat was eenmalig) ik voel me de laatste tijd vergeten en niet blij met mezelf dus ik ben weer begonnen = 1 snee op Mn been ( met schaar ) 8 sneën op Mn linker arm ( vooral pols) met scheermesje. Ik heb best veel vrienden maar niemand begrijpt me. Ze zeggen allemaal van omg nier meer doen en 2 min later zijn ze het vergeten. Ik ben sinds gister beggonnen met alle gedachte en dingen die ik tegen iemand wil vertellen op te gaan schrijven, is zeker aan te raden. Dikke x en als je iemand kent wie dit doet ga ajb het gesprek met diegene aan. Veel succes en jij bent het leven waard onthoud dat.
Wauw, die laatste zin!❤️
Ik ben nu 13, eigenlijk nog herstellende van automutilatie. Ik zit nu pas een paar maanden in therapie omdat een vriendin zo moedig was hulp voor me te zoeken omdat ik me er enorm voor schaamde, ik zat even in een moeilijke tijd. Toen ik deed aan zelfbeschadiging had ik het idee dat de lichamelijke pijn mijn geestelijke pijn weg zou nemen, maar dat gebeurde niet. Ik deed vooral aan hoofdbonken en begin met snijden in mijn pols. Iedereen die dit leest en problemen heeft, wees altijd jezelf en praat erover met iemand die je vertrouwt! Je bent goed zoals je bent en uiteindelijk komt er wel iemand op je pad die je laat inzien dat het anders kan! Wees sterk, we komen hier doorheen
Ik deed het vroeger vooral met me hoofd bonken en 5 jr terug begon ik te krassen in me armen en me borst.
En nu vanavond weer in me arm.
Ik kan dan niet de controle vinden over mezelf.
En de lichamelijke pijn voelde ik niet en de geestelijke pijn ging niet weg.
Alleen mensen die ook automutileren begrijpen je