Het zelfhulpboek ‘Omarm je emoties’ van Ronald J. Frederick legt de focus op hoe we als mensen omgaan met onze werkelijke emoties. Het stelt mensen centraal die vanuit angst voor de eigen gevoelens deze wegstoppen. Het boek staat stil bij de invloed ervan op het contact met je zelf en naasten. De lezer wordt gestimuleerd tot het ontwikkelen van ‘emotionele mindfulness’.
Emotiefobie
Angst voor je eigen werkelijke emoties staat centraal in dit zelfhulpboek. Hiermee wordt bedoeld dat sommige mensen vastzitten in een patroon waarbij zij angst ervaren voor hun eigen gevoelens en een onvermogen ervaren om hun ware gevoelens te delen met anderen. Dit is volgens psychotherapeute McCullough te vergelijken met andere fobieën (1997), waarbij men een overdreven en ongegronde angst ervaart voor een bepaald object of situatie (APA, 2014).
Voorbeelden van typische uitingen van een emotiefobie zijn volgens het boek:
– Het vermijden van situaties die gevoelens oproepen (algemeen)
– Weglopen als er een bepaald gevoel bij je opkomt in bijzijn anderen (nabijheid)
– Niet willen huilen in bijzijn anderen (verdriet)
– Jezelf niet toestaan boos te worden (boosheid)
– Moeite hebben met spontaniteit (blijdschap)
Emotionele mindfulness
Inmiddels is de algemene term ‘mindfulness’ bij een steeds groter wordend publiek bekend. Dit boek legt de nadruk op het leren mindful beschrijven en (accepterend) volgen van de fysieke signalen van angst, om de emotionele ervaring te reguleren en er van een afstandje naar te kijken. Daarnaast beschrijft het boek ademhalingsoefeningen, de invloed vanuit de positieve psychologie en het belang van stilstaan bij je eigen (basis)behoeftes in relatie tot je werkelijke gevoelens.
Theoretische achtergrond
Auteur Ronald J. Frederick is een klinisch psycholoog. Hij schrijft dit zelfhulpboek vanuit het referentiekader van de Kortdurende Dynamische Psychotherapie (ISTDP). In het boek wordt dus gesproken over term ‘emotiefobie’. Daarbij aansluitend bestaat de Affect Fobie Therapie (AFT). AFT is een vorm van kortdurende psychodynamische psychotherapie. McCullough werd de grondlegger van AFT. Affectfobietherapie richt zich op het weer toelaten van emoties én hoe je hiermee om gaat.
Een belangrijk theoretisch concept in het boek is de conflictdriehoek. In deze driehoek wordt de relatie tussen gebeurtenissen, de verborgen werkelijke gevoelens, angst en afweer weergegeven (Ezriel, 1952). Met afweer wordt de (vlucht)reacties van mensen bedoeld die zij (onbewust) inzetten om zichzelf te beschermen tegen het ongemak dat naar boven komt wanneer zij geconfronteerd worden met hun gevoelens. Het model belicht dat in ons dagelijks leven angst en afweer het meest aan de oppervlakte liggen en de onderliggende werkelijke gevoelens bedekken of maskeren.
Opbouw zelfhulpboek
Het boek bestaat uit twee delen:
Deel 1: voorbereiding – theorie over de emotiefobie en ontstaansgeschiedenis
Deel 2: actie – aan de hand van 4 stappen aan de slag met de emotiefobie:
1. Het herkennen van je gevoelens & bewust worden van je afweer mechanismen
2. Het temmen van je angst
3. Voelen, voelen en nog eens voelen
4. Delen (van je gevoelens)
Beiden delen bevatten oefeningen waar men zelf mee aan de slag kan. In deel 1 hebben de oefeningen vooral als doel kennis te vergroten (voorbeeldoefening: lijstje meest voorkomende kenmerken van emotiefobie). In deel 2 kan men via verdiepende bewustwordingsoefeningen verandering bewerkstelligen (voorbeeldoefeningen: nagaan wat het emotionele klimaat was van jouw gezin van oorsprong; mindfulness oefening om bij je gevoel stil te staan).
Eigen leeservaring
Zelf vond ik dit boek goed leesbaar, mede vanwege de diverse voorbeeld verhalen die het boek gebruikt om de theorie te verhelderen. De donkere blokken in het boek geven aan dat er sprake is van een oefening die je kunt doen, wat het overzichtelijk maakt. Uiteraard wordt goed benadrukt dat een zelfhulpboek soms niet voldoende is, er wordt duidelijke informatie verschaft over mogelijkheden binnen de psychotherapie (zie hieronder).
Een zelfhulpboek lijkt juist passend voor mensen die niet ernstig vastlopen, maar de afweerneigingen in lichtere mate herkennen. De term ‘emotiefobie’ zou dan wellicht te zwaar over kunnen komen, omdat bij een fobie een intense vorm van angst of vrees, klinische lijdensdruk of ernstig verminderd functioneren aanwezig moet zijn (APA, 2014). Persoonlijk voelt de term ‘experiëntiële vermijding’ voor mij beter passend (Hayes, 1997), waarbij buiten de DSM-classificatie taal gebleven wordt, maar grotendeels hetzelfde beschreven lijkt te worden: het proberen te vermijden, controleren of veranderen van bepaalde innerlijke ervaringen. Deze term wordt gebruikt in Acceptance and Commitment Therapie, waar mindfulness en leren werken met de afstand tot je gevoelens en gedachten ook een belangrijk onderdeel uitmaken van het basismodel.
